Kortizol salınımı hipotalamik-pitüiter-adrenal aks ile kontrol edilir, bu yolaktaki herhangi bir bozukluk adrenal yetmezliğe yol açar. Vakaların çoğunun sebebi primer adrenal yetmezlik sebeplerinden olan Addison hastalığına bağlıdır. Diğer primer adrenal yetmezlik sebepleri arasında travma, ilaçlar, enfeksiyonlar, infiltratif hastalıklar ve genetik bozukluklar yer alıyor. AIDS hastalarının adrenal yetmezlik geliştirme ihtimali %20 civarındadır. Tersine, sekonder adrenal yetmezlik, uzun süreli glukokortikoid tedavisinin aniden bırakılması ve beyin tümörü, ilaçlar, nekroz ve kanama, enfeksiyöz hastalıklar, infiltratif hastalıklar gibi pitüiteri etkileyen sebeplerden kaynaklanıyor
Klinik Adrenal krizin en net klinik belirteçleri IV sıvı ve vazopressörlere dirençli ciddi hipotansiyon olup vakaların %90’dan fazlasında görülür . 💉Diğer belirtiler daha silik ve geneldir: dehidratasyon, halsizlik, yorgunluk, bilinç değişikliği, deliryum, yan ağrısı ve göğüs ağrısı. GI belirtiler sık olup karın ağrısı, anoreksi, bulantı, kusma ve diyare görülür. Vakaların %22’sinde akut batını taklit eden abdominal belirtiler gözlenir
TANI
Eğer adrenal krizden şüpheleniliyorsa tedaviye başlamadan önce yapılması gereken hiçbir tanı testi YOKTUR! 🚀Erken tedavi direk olarak mortalite ve morbiditeyi azaltır .
Hemogram biyokimya değerleri bakılıp takip edilmesi faydalıdır ancak tanı koydurmaz.
Genel olarak, kortizol > 34 microg/dl ise adrenal kriz dışlanır; kortizol < 15 microg/dl tanıyı destekler. Ancak bu düzey kortikosteroid bağlayıcı globulin düzeyinden etkilenir.
TEDAVİ VE YÖNETİ
Adrenal krizden şüphelenir şüphelenmez steroid verilmelidir.
Hem glukokortikoid hem de mineralokortikoid etkileri olduğundan hidrokortizon tercih edilmesi gereken steroiddir.
12 yaşından büyük hastalara 100 mg IV verdikten sonra her 8 saatte bir adrenal kriz çözülene kadar 100 mg IV verilmeye devam edilir.
3-12 yaş arası çocuklarda dozlar 50 mg IV, 3 yaşından küçüklerde 25 mg IV olarak uygulanır.
Deksametazon 4 mg IV, ACTH uyarım testi ile daha az etkileştiğinden bazı hekimler tarafından daha fazla tercih edilen bir başka seçenektir .
IV sıvı bolusları şeklinde sıvı hidrasyonu da verilmelidir.
Eş zamanlı bir dehidratasyonu düzeltmek için ilk resüsitasyon esnasında 2-3 L sıvı verilmesi gerekebilir.
Ardından, bu hastalarda sık görülen hipoglisemi ve hiponatremiyi düzeltmeye yardımcı olacağından Dekstroz-Salin karışımı sıvılarla idame uygulanmalıdır.
İhtiyaç halinde vazopressörler başlanır ancak ilk etapta yanıt vermesi beklenmez.
Altta yatan sebebin araştırılıp tedavi edilmeye çalışılması da gereklidir .
Dr.Ezgi Aydemir