AJİTASYON
Kendisi, yakınları ve çevresinin güvenliğini tehlikeye sokar, tibbi bakımı engeller.
Nedenler: Organik - Psikiyatrik- Kişilik bozukluğu Ajitasyon ve Saldırgan Davranış Tedavide ilk amaç hastanın kendisine ve çevreye zarar verme riskini en aza indirmektir.İlaç tedavisi ve kısıtlama yöntemlerinin öncesinde hasta ile sözel iletişim kurmaya çalışmak önemli.İlaç ya da kısıtlama gereken durumlarda da hasta ile temasın kesilmemesi, açıklama yapılması önemli. Hasta ile konuşma tonunun yüksek, canlı ve aceleci olmaması, bunun yerine sakin, yardımcı olmaya çalışan ve dinleyerek, konuşmanın akışına müsaade eden bir tarzda diyaloğun sürdürülmesi uygun olur. Hastanın sessizliğinin bazen "fırtına öncesi sessizlik" olabileceğini bilmek ve bu konuda personeli bilgilendirmek, hekimin kendi güvenliği ve çalışanların güvenliği açısından önemli.
Öncelikle tabloyu ortaya çıkaran nedenlerin anlaşılması gerekir. Etyolojik nedenler farklı olduğundan tedavi yaklaşımı da farklılık göstermektedir. ETİYOLOJİ
İlaç/madde intoksikasyonları/yoksunlukları Psikoz, mani atağı Ajite depresyon Deliryum ve demans Organik sebepler Özellikle beyin fonksiyonlarını etkileyen tıbbi hastalık veya ilaç kullanımı,madde kötüye kullanımı
Daha önce benzer öyküsü olmaması
Dezoryantasyon Değişen dikkat ve uyarılabilirlik Nadir seyrek halusinasyonlar
Psikiyatrik nedenler Şu hastalarda psikiyatrik neden düşün psikiyatrik hastalık öyküsü - Psikiyatrik hastalık sırasında daha önce ajitasyon Psikiyatrik tedaviye uyumsuzluk Halusinasyonlar, paranoid yanılsamalar, hastalığa içgörü olmaması.
Psikiyatrik nedenler Şizofreni Şizoaffektif bozukluk Bipolar affektif bozukluk Yetişkin otizm
Akut stres Post travmatik stres Disosiatif bozukluk Kişilik bozuklukları ⛓Antisosyal kişilik bozukluğu Borderline kişilik bozukluğu Narsistik kişilik bozukluğu Histiriyonik kişilik bozukluğu ⛓Paranoid kişilik bozukluğu Demografik özellikler Erkek cinsiyet, 15-24 yaş grubu, Yoksulluk, düşük eğitim düzeyi, erleşik bir düzene veya bir aileye sahip olmamak Şiddet uygulama öyküsü,alkol/madde kullanımı Silahlara meraklı ve bilgili kişiler Yeni ortaya çıkmış küçük düşürücü olay Neler ipucu verebilir Kendi kendine konuşma Konuşma tonunun yüksek ve tehditkar olması Şiddetle ilgili plan Kas geriliminin artmış olması, hiperaktif davranış,yumrukları ve dişleri sıkma,kapıları çarpma yada eşyalara vurma Ajitasyon yönetimi Kendinizi tanıtın ve yardım için orada olduğunuzu belirtin, açık konuşun.Güven sağlayın, bir şeyler ikram etmek kooperasyonu sağlayabilir. Alttan alın ve provake etmekten kaçının, provake eden yer ve kişilerden uzaklaştırın En kısa sürede en fazla bilgi almak gereklidir. Bu nedenle açık uçlu sorular yararlı olmayabilir. Hasta ile aranızda güvenli bir mesafe bırakın Uzun süreli göz teması kurmayın Hastaya değerlendirme ve tedavisi konusunda seçenek sunun, bu kendi kontrolünü arttırır. Fiziksel kısıtlama Beş kişi olmalıdır (4'ü ekstremite ve 1'i baş için, deneyimli kişiler olmalıdır.) 🪙Hastaya niye kısıtlandığını anlatın. Hasta bayansa en az biri bayan olmalıdır.Hasta sırt üstü yatırılarak sabitlenir. Uygun bir yere alınır. Ajitasyonda Medikal Tedavi Amaç hastayı sakinleştirmektir. Haloperidol ve lorazepam ilk tedavi seçenekleri iv tedavi uygulanabilirse tercih edilmeli iv Haloperidol'ün daha az ekstrapiramidal yan etkileri olduğu bildirilmiştir Eğer iv uygulanamazsa p.o. veya i.m. tercih edilir. Haloperidol 5 mg/ml amp iv kullanım için FDA onayı yok Hafif ajitasyonda 0.5-2 mg Orta ajitasyonda 5-10 mg Ağır ajitasyonda 10 mg'la başlanır 20-30 dakikada doz iki katına çıkabilir ve saatlik doz 75 mg'a kadar çıkabilir 🌡 iv infüzyon hızı 10-12 mg/saat günlük doz 100 mga kadar im uygulama 5 mg 30 dakikada tekrarlanabilir. Diğer Seçenekler Klorpromazin ( 25mg/5ml) im Günlük 50 mg geçilmemelidir. ▪️ Olanzapin (10 mg)