AJİTE HASTA YÖNETİMİ

Akut ajite bir hastanın hızlı yönetimi, hastanın, diğer hastaların ve akut bakım ortamındaki ve/veya acil servisteki personelin güvenliği için zorunludur.

"Artan gerginlik ve sinirliliğin eşlik ettiği aşırı psikomotor aktivite durumu" olarak tanımlanan ajitasyon, etiyoloji açısından karmaşık olabilir ve tedavisi, ajitasyonun altında yatan neden(ler)e bağlıdır.

Akut ajitasyona metabolik, toksikolojik, nörolojik, enfeksiyöz, travmatik, psikiyatrik ve diğer nedenler neden olabilir.

Mental durumu değişen hastaya yatak başında kan şekeri testi yapılmalıdır.

Klinisyenin değerlendirmesine göre tam metabolik panel, tam kan sayımı, alkol düzeyi, tiroid çalışmaları, toksikoloji paneli ve kan gazı analizi gibi diğer laboratuvar testleri yapılmalıdır.

Akut ajite bir hastada görüntüleme testleri sıklıkla gerekli değildir ancak öykü ve fiziksel durum endişe vericiyse dikkate alınmalıdır.

Örneğin;

• Kontrastsız beyin bilgisayarlı tomografisi (BT), anormal veya hızla değişen nörolojik muayenesi olan veya travma veya kafa içi kitle endişesi olan hastalarda yararlı olabilir.

• Hipoksi veya anormal solunum muayenesi olan hastalarda göğüs röntgeni yararlı olabilir

Akut ajite bir hastayı yönetmek için tıbbi personel ve güvenlik personelini içeren multidisipliner bir yaklaşım önerilir.

Akut ajite hastada geniş bir ayrım göz önünde bulundurulmalı ve tanısal inceleme ve tedavi öykü ve fizik muayeneye dayalı olarak yönlendirilmelidir.

Hasta ve personel güvenliği hem hastanın değerlendirilmesinde hem de yönetimin kendisinde dikkate alınmalıdır.

İlk önce sözlü gerilimi azaltma kullanılmalı ve kimyasal ve fiziksel kısıtlamalar yalnızca sözlü gerilimi azaltma başarısız olduğunda kullanılmalıdır

Ciddi bedensel yaralanmalara neden olabileceğinden fiziksel kısıtlamalar mümkün olan en kısa sürede kaldırılmalıdır.

Kısıtlamalara karşı mücadele etmek rabdomiyolize, kas yıkımına ve diğer yaralanmalara yol açabilir

Kısıtlamaların süresi, yeniden değerlendirme ve belgeleme sıklığı konusunda farklı düzenlemeler mevcuttur

Kısıtlama uygulanan hastalar sürekli gözetim altında tutulmalı ve özellikle nörolojik değişiklikler açısından sık sık yeniden değerlendirilmelidir.

İlaçlar

Sözlü azaltma yeterli değilse sedasyon ilaçları kullanmak göz önünde bulundurulmalı.

Haloperidol 2-5 mg PO/IM/IV, akut ajite hastalarda verilebilen birinci kuşak bir antipsikotiktir. QTc uzamasına neden olabilir

Lorazepam 1-2 mg PO/IM/IV, akut ajite hastalarda verilebilen bir benzodiazepindir.

Difenhidramin 25-50 mg veya benztropin 1 mg gibi antihistaminikler bazen diğer sakinleştirici ilaçlarla birlikte veya tek başına verilir.

Olanzapin 10 mg, ağızdan veya IM yoluyla hızla çözünen tablet olarak verilebilen ikinci nesil bir antipsikotiktir. Birinci nesil antipsikotiklere göre daha az yaygın olsa da QTc uzamasına neden olabilir

Kardiyorespiratuar depresyon riski nedeniyle IM olanzapin ve benzodiazepin kombinasyonundan kaçınılmalı.

Ketamin 5 mg/kg IM acil serviste ajitasyon kontrolü için de kullanılabilir ve yeterli sedasyona ulaşma süresinin midazolam ve haloperidol kombinasyonundan daha kısa olduğu gösterilmiştir.

KAYNAKÇA:

Miner JR, Klein LR, Cole JB, Driver BE, Moore JC, Ho JD. The Characteristics and Prevalence of Agitation in an Urban County Emergency Department. Ann Emerg Med. 2018 Oct;72(4):361-370.

Gottlieb M, Long B, Koyfman A. Approach to the Agitated Emergency Department Patient. J Emerg Med. 2018 Apr;54(4):447-457.

New A, Tucci VT, Rios J. A Modern-Day Fight Club? The Stabilization and Management of Acutely Agitated Patients in the Emergency Department. Psychiatr Clin North Am. 2017 Sep;40(3):397-410.