Akut Süpüratif Parotit

Akut süpüratif parotit, parotis bezinin (mandibulanın çıkan ramusunun arkasında ve kulağın altında yer alan büyük bir tükürük bezi) akut pürülan enfeksiyonunu ifade eder. Çoğunlukla Staphylococcus aureus'tan kaynaklanır, ancak çeşitli patojenler de rapor edilmiştir. (vakaların %50-90'ından sorumludur). Akut süpüratif parotit herkeste ortaya çıkabilir, ancak en sık yaşamın ilk 2 haftasındaki yenidoğanlarda ve yaşlı hastalarda görülür.  

Risk Faktörleri: 

• Dehidrasyon
• Yakın zamanda geçirilen ameliyatlar  (parotis bezi ameliyatı,büyük karın ameliyatı ,kalça kırığı onarımı ,ameliyat sonrası oral alım gerektirmeyen veya sınırlı olan prosedürler)
• Yakın zamanda anestezi almış olması
• Yakın zamanda radyasyon tedavisi almış olması *İlerlemiş yaş
• Prematürelik (bebeklerde)
• Tükürük akışını azaltan veya dehidrasyona neden olan eşlik eden hastalıklar veya ilaçlar
• Tükürük akışını azaltan veya dehidrasyona neden olan ilaçlar (özellikle antikolinerjik veya diüretik özelliklere sahip olanlar), örneğin : antihistaminikler ,diüretikler ,trisiklik antidepresanlar fenotiyazinler  ,beta blokörler ,barbitüratlar ,antikolinerjikler)
• Tükürük akışının mekanik tıkanması (siyalolitiazis, kanal darlığı veya travma gibi, trakeostomi varlığı yabancı cisim tıkanıklığı  , ağız boşluğu neoplazmı)

    Klinik Değerlendirme

Akut süpüratif parotit genellikle şu belirtilerle ortaya çıkar: Yemeklerle daha da kötüleşebilecek parotis bezi üzerinde ani başlayan ağrı Tüm bezin birkaç gün sürebilen kalıcı ağrılı şişmesi Etkilenen parotis bezi üzerinde cilt değişiklikleri (kızarıklık ve iltihaplanma) Hastalık genellikle tek taraflıdır, ancak %10-25 i iki taraflı olabilir. Hastalara mevcut ilaçları, yakın zamanda yapılan ameliyatları ve riski artırabilecek eşlik eden hastalıkları sorulmalıdır. Hızlı semptom başlangıcı ve ateş, titreme ve halsizlik gibi yapısal semptomlar, obstrüksiyon veya maligniteden ziyade enfeksiyonu düşündürür. Parotite bağlı sistemik sepsisi olan hastalarda yüksek ateş, şiddetli dehidrasyon veya deliryum olabilir. Dehidrasyonun göstergesi olarak cilt turgoru azalmış olabilir. Lokal dehidrasyon belirtilerini değerlendirin (örneğin, kuru veya kabuklanmış ağız mukozası) Çoğu hasta bez üzerinde ağrı veya aşırı hassasiyetle başvurur (yanak ve alt çene açısı). Dalgalanma nadiren dışarıdan görülür. Trismus görülebilir. Bimanüel palpasyon ile (bezin ağız tabanına yerleştirilen parmağa doğru yukarıya doğru itilmesi) tespit edebilir durumlar:

• küçük sert taşlar
• parotis bezinin şişmesi
• Stensen kanalından ifade edilen cerahat veya kalın jöle benzeri akıntı oluşması.
• Nadiren fasiyal sinir zayıflığı veya felç mevcut olabilir (daha sıklıkla malignite veya apseye işaret eder)

Teşhisin Yapılması

• Sıcaklık, sertleşme, ağrı ve eritem ile karakterize kalıcı, yaygın yanak şişliği (genellikle tek taraflı) olan hastalarda akut süpüratif parotitten şüphelenilir.
• Cerahat süpüratif parotiti diğer nedenlerden (örneğin kanal tıkanıklığı) ayırt edebilir.
• Sebep olan organizmaların bezden izolasyonu ile tanı doğrulanır.
• Teste Genel Bakış: Sebep olan organizmayı tanımlamak ve antimikrobiyal tedaviyi yönlendirmek için eksprese edilmiş pürülan eksüda veya iğne aspirat numunelerinin kültürünü yapın.
• Görüntüleme genellikle başlangıçta önerilmez, ancak apse, tümör veya parotis bezi şişmesine neden olan obstrüktif nedenlerin dışlanmasına yardımcı olabilir. Ultrason, bilgisayarlı tomografi veya manyetik rezonans görüntüleme, karmaşık durumların klinik şüphesine dayanarak yapılabilir.
• 48 saatlik antibiyotik tedavisi ve destekleyici bakımdan sonra iyileşme olmazsa görüntüleme endike olabilir. Kan testleri (beyaz kan hücresi sayımı, kan kültürleri ve serum amilazı) enfeksiyonun doğrulanmasına yardımcı olabilir.

Yönetime Genel Bakış

• Altta yatan tıbbi durumu tedavi etmek, Sıcak kompresler, sialagoglar, tükürük akışının uyarılması, hidrasyon ve antisialagogik ilaçların kesilmesi gibi tükürük akışını uyarmaya yönelik konservatif tedaviyi düşünün.
• Tüm hastalara verilen antibiyotik tedavisi: Yaygın neden olan patojenlere (özellikle Staphylococcus aureus), hastaya özel koşullara ve yerel direnç modellerine dayalı ampirik antibiyotik tedavisidir, Kültür ve duyarlılığa dayalı kesin tedavi mümkün olduğunda başlatılır.
• Medikal tedavinin başarısız olduğu, fasiyal sinir tutulumu, komşu yapı tutulumu, obstrüksiyon veya abse varlığı olan hastalarda cerrahi gerekebilir.

Konservatif yönetim

tükürük akışını uyarmaya yönelik müdahaleleri içerir: Sıcak kompresler Sialagoglar (örneğin turunçgil pastilleri, C vitamini pastilleri veya içecekler) Hasta tolere ederse parotis bezinin harici ve intraoral bimanüel masajı.Diğer stratejiler şunları içerebilir: ağız hijyeni  ,sıvı alımı ,mümkünse antisiyalagogik ilaçların kesilmesi.

İlaçlar

• Antibiyotik tedavisi tüm hastalar için tedavinin temel taşıdır.
• Anaerobik ve aerobik bakterileri kapsayan ajanlar şunları içerir: Ampisilin/sulbaktam, piperasilin/tazobaktam veya amoksisilin/klavulanat gibi penisilin artı beta-laktamaz inhibitörü. Sefoksitin Klindamisin İmipenem/silastatin Meropenem 
• Bağışıklık sistemi baskılanmış, sistemik hastalığı veya diğer risk faktörleri olan hastalarda veya bakımevinde veya diğer hastane ortamlarında kalan hastalarda metisiline dirençli S. aureus (MRSA) kapsamını göz önünde bulundurun; vankomisin ,linezolid ,daptomisin. Kesin antibiyotik tedavisi, kültür ve duyarlılık sonuçlarına göre spesifik organizmalara göre ayarlanmalıdır.

Komplikasyonlar

Kronik tekrarlayan parotit Sepsis Apse Osteomiyelit Tromboflebit Enfeksiyonun yüze veya kulağa yayılması Apsenin derin boyun boşluğuna parafaringeal yayılımı, bu durum: hava yolu tıkanıklığı  ,mediastinit, internal jugulerven trombozu, karotis arter erozyonuna neden olabilir.

Fasiyal sinir disfonksiyonu (nadir): Perinevrit veya doğrudan sinir sıkışması, yüz zayıflığının kademeli olarak başlamasıyla ortaya çıkabilir. Genellikle destekleyici ve antibiyotik tedavisinin kombinasyonu ile düzelir.                          

Dr.Bengisu GÜVENİLİR