TANIM Öncelikle aksiyel iskeleti etkileyen, omurga ve sakroiliak (Si) eklemleri tercih eden kronik inflamatuar hastalıktır.
Ankilozan spondilit (AS) spondiliti (vertebra iltihabı),vertebranın annulus fibrosuslarının (entezit) dış liflerinin insersiyolarından başlar: - Kemikleşme (syndesmofit oluşumu) vertebranın tam füzyon, ankilozuna yol açabilir. - Geniş spinal tutulum kırılgan "bambu omurga"radyografik görünüme neden olur.
Başlangıç 15-35 yaş
RİSK FAKTÖRLERİ
Genetik : HLA-B27 AS hastalarında %80-90oranında bulunmaktadır.
ETİYOLOJİ
Hastalık muhtemelen bu gibi genetik olarak yatkın bireylerde enfeksiyon gibi çevresel faktörler tarafından tetiklenir.
TANI
BELİRTİ VE BULGULAR
Spinal: Sakroileit ile birlikte bel ağrısı en sık başvuru: - Hareket ve egzersiz ile düzelen, inflamatuar bel ağrısı.
Ekstraspinal inflamatuar durumlar (omurga semptomlarına öncülük edebilirler): - Oküler (en yaygın):Üveit.Genellikle tek taraflı ve akut başlangıçlıdır. - Kardiak:KAH riski hafif artmıştır.Uzamış AS süreci ile kapak yetmezliği için artmış risk. - Pulmoner: o Sınırlı ekspansiyon ve fibrozise bağlı progresif restriktif akciğer hastalığı - GİS: o Hastalarda %5-10 inflamatuar bağırsak hastalığı. - GÜS: o lgA nefropatisi veya amiloidoz için risk. Ayrıca anti-inflamatuar kullanımına bağlı NSAİİ nefropatisi riski artırmıştır. - Entezit (tendon veya ligaman insersiyo iltihabı):Sıklıkta Aşil tendiniti veya plantar fasiit
Hikaye
SI bölgeden gluteal alanlara yayılan ve tüm spinal bölgeye doğru ilerleyen 3 aydan uzun süredir sinsi başlangıçlı bel ağrısı olan <40 yaş hastalar: - Dinlenme ile kötüleşir ve hafif aktivite ile iyileşir. Gecenin 2. Yarısındaki ağrı hastayı uykudan uyandırır.
TANISAL TESTLER VE DEGERLENDİRME
Laboratuvar
Tam kan sayımı hafif lökositozla birlikte hafif ile orta anemi ve trombositoz gösterebilir.
BUN, kreatinin ve elektrolitler böbrek tutulumunu değerlendirmek için yararlı olabilir.
Eritrosit sedimantasyon hızı (ESR) veya CRP yüksek olabilir, ancak acil serviste sınırlı kullanımı vardır.
HLA-B27 testi negatifliği AS'yi ekarte etmez.
Görüntüleme
Pelvik grafi: Tanı konmamış ankilozan spondilitten şüphelenilen her erişkin hastada çekilmelidir:Subkondral erozyonlar,Skleroz - Direk grafiler sakroileit açısından negatif ise, MR düşünülmelidir. • Lomber, torasik ve servikal vertebra grafileri kırığı dışlamak için alınmalıdır.
TEDAVİ
AS TEDAVİSİ/PROSEDÜRLERİ
Eğer klinik şüphe varsa kord basısını dışlayın (MRG tercih edilen tetkiktir). Her yeni gelişmiş olan spinal ağrıda spinal kırığı dışlayın (BT gerekli olabilir).
Klinik olarak şüpheleniliyorsa laboratuvar analizi ve artrosentez ile enfeksiyonu dışlayın.
Ağrı ve inflamasyonu NSAİİ'ler ile kontrol altına alın.NSAİİ'ler veya asetaminofen uygun dozlarda etkisizse düşünün:
Opioid analjezikler, kas gevşeticiler veya düşük doz steroidler.
Kaynakça : Rosen & Barkin's 5-Minute Emergency Medicine Consult Jerey J. Schaider, MD; Roger M. Barkin, MD, MPH;Stephen R. Hayden, MD; Richard E. Wolfe, MD;Adam Z. Barin, MD, MPH; Philip Shayne, MD;Peter Rosen, MD pg.60-61