İlaç grubu/ İlaç Tedavi dozu (mg/gün)/ Toksik etkiler
Klasik antipsikotikler
💊Klorpromazin/ 200-2000mg/gün / Antikolinerjik etki, ekstrapiramidal bulgular, hipotansiyon, QT uzaması,
agranülositoz, nötropeni
💊Tiyoridazin/150-600mg/gün / Antikolinerjik etki, hipotansiyon, QRS ve QT uzaması
💊Haloperidol/ 1-100mg/gün / Ekstrapiramidal bulgular, QT uzaması
💊Flufenazin/ 2,5-20mg/gün / Ekstrapiramidal bulgular,
antikolinerjik etki
Atipik antipsikotikler
💊Olanzapin/ 5-20mg/gün / Antikolinerjik etki, ekstrapiramidal bulgular, hipotansiyon, QT uzaması
💊Risperidon / 4-16mg/gün / Ekstrapiramidal bulgular, hipotansiyon, QT uzaması
💊Ketiapin / 150-750mg/gün / Antikolinerjik etki, hipotansiyon, QT uzaması
💊Klozapin / 100-900mg/gün / Antikolinerjik etki, hipotansiyon
💊Sülpirid /200mg/gün / Ekstrapiramidal bulgular, Antikolinerjik etki
💊Amisülpirid/ 400-800mg/gün / Antikolinerjik etki, ekstrapiramidal bulgular, QT uzaması
📌Bilinç değişikliği olan hastalarda kan şekeri, kan gazları, elektrolit düzeyleri ölçülür.
📌Fenotiyazin grubu antipsikotik ilaçlar (tiyoridazin, klorpro mazin, mezoridazin vb.) karın grafisinde radyoopak görüntü verir. QRS ve QT uzaması yönünden EKG izlenmelidir.
📌EKG’de QTc süresi 0,42 sn den uzunsa “Torsade de Pointes” gelişebilir.
Tedavi
*Gerekiyorsa temel ve ileri yaşam desteği verilir. Varsa koma, konvülsiyon ve hipotansiyon tedavi edilir. Malign Nöroleptik Sendrom’da ilaç kesilmeli, soğuk uygulama yapılmalıdır. Antipiretikler etkisizdir.
🩺Özgül antidot yoktur.
• Ekstrapiramidal bulguların tedavisinde biperiden laktat (Akineton® 5 mg/mL ampul) yetişkinde 2-5 mg kas veya ven içine günde 4 kez; çocukta 0,04 mg/kg (1,2 mg/m2) kas içine yarım saat ara ile en fazla 4 kez ya da 1-2 mg ven içine yavaşça uygulanır. Biperiden laktat ile tedavi edilen akut distonik reaksiyonların yinelememesi için 2-3 gün süreyle biperiden hidroklorür (Akineton® 2 mg tablet) ağız yoluyla 2 mg günde 1-3 kez ya da difenhidramin ağız yoluyla 0,5-1 mg/kg 6 saatte bir verilir. Diğer seçenek difenhidramindir (20 mg/2mL ampul, 25 mg kapsül). Yetişkinde ven içine ya da kas içine 50 mg, çocukta 0,5-1 mg/kg verilir. 30-60 dakikada yanıt alınamazsa yetişkinde toplam 100 mg olacak biçimde yinelenir.
Belirtilerin yinelemesini engellemek için difenhidramin yetişkinde 50 mg, çocukta 0,5-1 mg 4-6 saatte bir ağız yoluyla 2-3 gün sürdürülür.
• EKG’de QRS süresi 0,10 sn den uzunsa, hipotansiyon ve ventrikül aritmisi varsa sodyum bikarbonat (% 8,4’lük 1 mEq/mL, 10 mL’lik ampullerden 1 mEq/kg) % 0,9’luk sodyum klorür veya % 5’lik dekstroz çözeltileri içinde ven içine infüzyonla uygulanır. Kontrol EKG’de QRS genişlemesi ve hipotansiyon sürüyorsa aynı doz yinelenir.
• Nabız alınamadığı durumlarda öncelikle defibrilasyon uygulanır. Nabız alınabilir ventrikül taşikardisi varsa lidokain (% 2 amp, 20 mg/mL) uygulanır. Ven içine yetişkinde 1-1,5 mg/kg bolus ve 1-4 mg/dk infüzyon, çocukta 1 mg/kg bolus ve 20-50 mikrogram/kg/dk infüzyon biçiminde verilir. Ektopik atımlar sürerse 0,5-1 mg/kg’lık dozlar10 dakika aralıklarla yinelenebilir. Ven içine uygulanan toplam doz çocukta ve yetişkinde 3 mg/kg’ı aşmamalıdır.
• “Torsade de Pointes” tedavisinde magnezyum sülfat (% 15’lik ampul, 1,5 g/10 mL) yetişkinde 1 g, çocukta 25-50 mg/kg ven içine 6 saatte bir verilir. Serum potasyum düzeyleri düzeltilmelidir.
🩺Arındırma
*Kusturma yapılmaz. Antipsikotiklerin antikolinerjik etkileri nedeniyle emilimi
gecikebileceğinden yaşamı tehdit eden dozlar alınmışsa, bir saatten sonra bile mide yıkaması yapılabilir. Aktif kömür yararlıdır.
🩺Atılmanın Artırılması
*Antipsikotiklerin çoğu iyi dağılır. Yarılanma ömürleri uzundur (klorpromazin için 18-30 saat) ve karaciğerde metabolize edilirler. Bu nedenlerle zorlu diürez, hemodiyaliz ve hemoperfüzyon etkili değildir.
Dr. Cansu ÖCAL
Kaynakça: T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI BİRİNCİ BASAMAĞA YÖNELİK ZEHİRLENMELER TANI ve TEDAVİ REHBERLERİ