BETA BLOKÖR İNTOKSİKASYONU     Beta blokerler genellikle hipertansiyon, aritmiler, koroner arter hastalığı, glokom ve anksiyete için reçete edilen ilaçlardır. Toksisite Mekanizması

• Etki mekanizması: Beta-blokerler, beta-adrenerjik bağlanma bölgelerinde rekabetçi inhibitörlerdir.
  • Adrenerjik katekolaminlerin kalp üzerindeki etkisini zayıflatır
  • Bazılarının ek beta-adrenerjik olmayan etkileri vardır

 

• Toksisite mekanizması: Beta-adrenerjik bağlanma bölgelerinde aşırı rekabetçi inhibisyon
  • Doz aşımı durumunda reseptör seçiciliğinin kaybı

 

• Hastalar aşırı doz veya uygunsuz maruz kalma öyküsüyle başvurabilir
  • İlacın adı, formülasyonu (örn. anında salınan, sürekli salınan, uzatılmış salınan) ve alınan yaklaşık doz, aşırı doz riskinin sınıflandırılmasına yardımcı olabilir
• Doz aşımı öyküsü yoksa, aşağıdaki durumlarda β-bloker toksisitesinden kuvvetle şüphelenin:
  • Bradikardi ve hipotansiyonu olan ve ilaçlara maruz kalma olasılığı bulunan çocuklar (örn. evde beta blokerler)
  • Terapötik doz alan, özellikle başka bir kardiyoaktif ilacın eklenmesinden sonra yorgunluk, çarpıntı veya ortostatik semptomlarda artış yaşayan yetişkin veya yaşlı hastalar

 

• Hastanın β-blokerlerle tedavi edilen kişisel bir sağlık durumu öyküsü olabilir (örn. hipertansiyon, konjestif kalp yetmezliği, taşiaritmiler, tirotoksikoz, anjina, akut koroner sendromlar, esansiyel tremor, anksiyete, migren).

    Klinik Açıklama

• β-bloker toksisitesi genellikle azalmış kalp debisine bağlı olarak bradikardi ve hipotansiyonla sonuçlanır; şiddetli toksisite, merkezi sinir sistemi depresyonu, aritmi, nöbetler, dirençli kardiyojenik şok ve ölümle sonuçlanabilir
• β-bloker toksisitesinin genel etkisi, alınan ilacın özelliklerine, dozuna, formülasyonuna ve önceden var olan hastalığa bağlıdır.[1]
  • Toksisite muhtemelen terapötik olmayan dozajlarda (örneğin, kazara veya kasıtlı aşırı dozda) ortaya çıkar ve bazen terapötik dozajlarda (örneğin, ilaç-ilaç etkileşimi, böbrek yetmezliği) ortaya çıkabilir.

  Belirtiler

• Baş dönmesi ve senkop
• Genelleştirilmiş zayıflık
• Terleme
• Mide bulantısı ve kusma
• Nefes darlığı ve öksürük
• Kan-beyin bariyerini kolaylıkla geçen lipofilik ajanlarla merkezi sinir sistemi depresyonu ve konfüzyonu gelişebilir.
• Nöbetler en sık propranolol alımından sonra görülür²

  Fiziksel Muayene

• Hastalar klinik olarak normal yaşam belirtileri ve zihinsel durumla iyi bir şekilde başvurabilir, ardından hızla dekompanse olabilirler; alternatif olarak hasta kalp krizi geçirebilir.
• Bradikardi
• Yetersiz perfüzyon (örneğin, kılcal damar dolumunun gecikmesi)
• Hipotansiyon
• Nöbetler
• Merkezi sinir sistemi ilaç etkilerinden ve/veya hipoglisemiden kaynaklanabilir
• Genellikle kısa sürelidir
• Mental durum depresyonu ve deliryum
• Kan-beyin bariyerini kolaylıkla geçen lipofilik ajanlarla gelişebilir
• Bronkospazm belirtileri
• Solunum ve hırıltıda artış
• Azalmış kalp debisi ile konjestif kalp yetmezliği belirtileri gelişebilir
• Solunum işinde artış olan veya olmayan pulmoner raller
• Juguler venöz distansiyon
• Periferik ödem
• Hepatomegali

 

Beta-Bloker Zehirlenmesinde Tedavi Yaklaşımı

• Beta bloker zehirlenmesinin tedavisi 20 mL/kg IV sıvı bolusuyla başlar ve gerekirse bir kez tekrarlanır.
• Erişkinlerde tipik olarak 50 atım/dakika veya daha az kalp hızı olan semptomatik bradikardi, toplam 3 mg'a kadar her 3 dakikada bir -Yetişkin: 0,5-1 mg çocuklarda: 0,02 mg/kg dozunda İV, maksimum 3 mg dozda olacak şekilde tekrarlanabilir. Hastanın hemen kardiyak monitörüasyonu yapılmalıdır. Kan basıncı ve SpO2 monitörizasyonu da en kısa zamanda yapılmalıdır.
• Hastaya çift taraflı IV damar yolu açılmalıdır
• Hipotansiyon (sistolik basınç <90 mm Hg) devam ederse, 3 ila 6 g kalsiyum glukonat 10 dakika süreyle infüze edilmelidir.

• Beta blokör intoksikasyonunda hipoglisemi görülebilir. Bu nedenle kan glikoz seviyesi ölçülerek, eğer hipoglisemi varsa 0,5-1 gr/kg dozunda dekstroz verilmelidir.
• Hastaya nazogastrik sonda takılmalıdır. 1 gr/kg dozunda aktif kömür en kısa sürede uygulanmalıdır.
• Eğer hasta nöbet geçiriyor ise benzodiazepinler, beta-blokerlerin yüksek lipofilisitesi nedeniyle oluşabilecek nöbetler için ilk tedavi seçeneğidir. [2]

                    Dr. Melike Cemre ÖZKAN                

KAYNAKÇA: [1] Elsevier Point of Care  Updated January 30, 2023. [2] Rosen's Acil Tıp: Kavramlar ve Klinik Uygulama , 142, 1884-1899.e3