DELİRYUM 

Deliryum, odaklanma, sürdürme veya dikkat odağını değiştirme yeteneğinin azalmasıyla birlikte bilinç değişikliği ile karakterize akut bir konfüzyon halidir.

Acil müdahale edilmesi gereken tıbbi bir tablodur.

Morbiditeyi ve mortaliteyi belirgin olarak artırır.

Akut başlangıçlıdır.

Dalgalanmalarla seyreder.

 %40 ilaçlar presipite edici faktör olarak saptanmış.

 Sedatif-hipnotikler, narkotikler, H2-blokerler ve antikolinerjik etkiye sahip olanlar en çok suçlananlar

 İlaç grubundan bağımsız olarak çoklu ilaç kullanımı (>3) önemli bir risk faktörü olarak bulunmuştur. ETYOLOJİ I WATCH DEATH I nfection Sepsis, İYE, pnönomi HIV W ithdrawal Alcohol, barbiturat, sedatif-hipnotik, opiat A cute metabolic Asidoz, alkaloz, elektrolit bozukluğu, renal veya hepatik yetmezlik T rauma Kafa yaralanması, sıcak çarpması, postop, yanık C entral nervous system pathology Apse, hemoraji, subdural hematom, nöbet, ensefalit, menenjit, stroke, tümor, hidrosefali, sifiliz H ypoxia Anemi, hipotansiyon, solunum yetmezliği, konjestif KY, CO zehirlenmesi D eficiencies Vitamin B12, folat, tiamin, niasin E ndocrinopathies Hipo/hipertiroid, hipo/hiperglisemi, hiperparatiroidizm, adrenal hastalıklar A cute vascular Hipertansif acil, pulmoner emboli, aritmi, MI T oxins/drugs Antikolinerjik, benzodiazepin, alkol, illegal ilaçlar, pestisid H eavy metals Kurşun, cıva, manganez

KLİNİK BELİRTİLER

Prodromal kaygı, huzursuzluk,

Hızlı değişim, flüktüasyonlar,

Yönelim bozukluğu,

Bellek kusuru,

Dikkat azalması ve dağınıklığı,

Uyku-uyanıklık ritminin bozulması, tersine dönmesi,

Algı, yargı ve düşünce bozuklukları, yanlış yorumlamalar, illüzyonlar, sistematize olmayan hezeyanlar, halüsinasyonlar,

Psikomotor bozukluklar (hiperaktif, hipoaktif ve aşırı uyarılmışlık hali),

Düşünce akışı ve konuşma bozuklukları, Disgrafi

EEG bozuklukları (yaygın yavaşlama) DELİRYUM TİPLERİ Deliryumdaki hastalar, uyanıklık ve psikomotor aktivitelerine göre sınıflandırılır. Hiperaktif alt tip: Psikomotor olarak aktif, aşırı uyanık, huzursuz ve kaygılı, yüksek sesli ve basınçlı konuşma vardır. Hipoaktif alt tip: Psikomotor olarak yavaş, sessiz ve geri çekilmiştir. Uyku hali ve az konuşma vardır. Deliryum tanısı sessiz hastada gözden kaçabilir.

Deliryumda hiperaktivite gibi hipoaktivite de olabileceği veya hastanın iki durum arasında hızlı değişiklik gösterebileceği dikkate alınmalıdır. DELİRYUM TANI KRİTERİ CAM (Confusion Assessment Method) Tanı Kriterleri

1.Akut başlangıçlı, gün içinde dalgalanmalar gösteren seyir

2.Dikkat azalması (Söylenenleri aklında tutabiliyor mu? Dikkatini odaklayabiliyor mu?)

3. Organize düşünme yetisinde azalma (Anlamsız konuşmalar, mantıksız düşünceler, ilgisiz konulara atlamalar)4. Bilinç değişikliği ***CAM %94-100 sensitivite ve %90-95 spesifiteye sahiptir. Deliryum tanısı koyabilmek için 1. ve 2. kriterler mutlaka olmalı, bunlara ek olarak ise 3. ve 4. kriterlerden en az biri olmalıdır.  

TEDAVİ 

Tipik Antipsikotikler İLK TERCİH Haloperidol [Norodol®] 0.5–2.0 mg PO q4h veya IM q30–60min prn; (max. doz 20 mg/gün) Atipik Antipsikotikler Risperidon [Risperdal®] 0.25–2 mg PO qd–bid Ketiapin [Seroquel®] 25–200 mg PO bid Olanzapin [Zyprexa®] 2.5–10 mg PO qd Benzodiazepin Lorazepam [Ativan®] 0.5–1 mg oral q4h prn          

 KAYNAKÇA: