Tanıtım Hastalar diş çekiminden 2 ila 4 gün sonra şiddetli, zonklayıcı bir ağrıyla başvururlar; bu ağrının kaynağı genellikle alt çenede yirmilik diştir. Ağrı çoğu zaman dayanılmaz ve süreklidir; kulağa, şakağa veya boyna yayılabilir; ve oral analjeziklerle rahatlamaz. Kötü tat ve koku (ağız kokusu) ile ilişkili olabilir. Ayrıca lokalize şişlik ve lenf nodu tutulumu da olabilir. Diş yuvasında kan pıhtısı yoktur, dişin kemik duvarları aşınmıştır ve probe ile hafif bir dokunulmayla bile son derece duyarlıdır. Tedavi edilmezse ağrı haftalardan 1 aya kadar sürebilir.   Ne Yapılmalı

•  Tedavi, önce bupivakain %0,5 veya ropivakain %0,5 gibi uzun etkili bir lokal anestezik ile sinir bloğunun uygulanmasıyla başlar.
•  Diş soketini ılık normal salin solüsyonu veya %0,12'lik ısıtılmış klorheksidin ile yıkayın ve kalan tüm kalıntıları temizleyin.
•  Diş soketini 0,25 inçlik iyodoform gazlı bezle (varsa karanfil yağına batırılmış) doldurun.
•  İyodoform gazlı bezle doldurmaya alternatif olarak, soketi çinko oksit veya kuru soket pansuman malzemesi veya piyasada satılan diğer kuru soket macunuyla doldurmaktır. Bu macunun bir adet ezilmiş aspirin ve 2 damla eugenol ile karıştırılmasıyla ağrının anında geçmesi sağlanabilir. Bu karışım pamuk uçlu aplikatörün tahta ucuyla yerleştirilebilir. Bölgenin üzerine nemlendirilmiş, katlanmış bir gazlı bez koymak bu malzemenin dışarı çıkmasını önleyecektir. Diş soketinin birkaç saat boyunca kapalı kalmasını sağlayın.
•  Bir çalışma, günde 4000 mg C vitamininin kuru sokette hızlı bir iyileşme sağlayabileceğini öne sürüyor.
•  Diş randevusu ayarlanıncaya kadar ağrının sürekli olarak giderilmesi için yeterli ağrı kesici ilaç verilmeli ve reçete edilmelidir. NSAID'lar diş ağrısı için mükemmeldir ve sıklıkla yeterlidir veya asetaminofen ile kombinasyon halinde uygulanabilir. Hastanın her 6 saatte bir 600 mg ibuprofen (10 mg/kg çocuk maksimum dozu 600 mg) ve 1000 mg asetaminofen (15 mg/kg çocuk maksimum dozu 1000 mg) kullanmasını sağlayın. Hastanın her 3 saatte bir önce birini, sonra diğerini almasını sağlayın. Narkotik ağrı kesici ilaçlar genellikle diş ağrısı için gerekli değildir ancak kesinlikle gerekli görüldüyse sinerjistik analjezi için reçete edilebilir. Diş hekimi randevusuna kadar hastanın ağrısının yönetilmesine yardımcı olmak için gerekirse beş tablet hidrokodon veya oksikodon reçete edilebilir.
•  Hastayı diş hekimine yönlendirin . Gazlı bez, semptomlar azalıncaya kadar her 24 saatte bir çıkarılıp değiştirilmelidir. Hastaya, kuru soket macununun önümüzdeki birkaç gün içinde çözüleceğini ve çoğu durumda bir diş hekimi tarafından en az bir kez daha değiştirilmesi gerekeceğini söyleyin.

  Ne Yapılmamalı

•  Kanama yaratarak yeni pıhtı oluşturmaya çalışmayın. Soketin kazınması alveolar kemiğe bakteri yerleştirebilir ve osteomiyelite zemin hazırlayabilir.
•  Rutin olarak antibiyotik yazmayın. Antibiyotik kullanımını destekleyen kanıt olmamasına rağmen, olumsuz yan etki potansiyeline rağmen antibiyotikler hala profilaksi ve postoperatif amaçlar için sıklıkla reçete edilmektedir.

  TARTIŞMA Kuru soket, iyileşen kan pıhtısının kaybı ile birlikte görülen lokalize bir inflamasyonla (alveolar osteit) giden patolojik bir süreçten kaynaklanır. Bakteriyel aktivitenin neden olduğu fibrinoliz, kuru soketin oluşumuna katkıda bulunabilir. Bu durum en sık mandibular azı dişlerinin, özellikle de üçüncü azı dişlerinin zor çekimiyle ortaya çıkar. Bu durum sigara içmek, tükürmek veya kamıştan içmek gibi ağız boşluğunda negatif basınç oluşturan aktivitelerle desteklenebilir. Nikotinin vazokonstriktif etkisi, kötü ağız hijyeni ve oral kontraseptif kullanımı da önemli risk faktörleri olarak kabul edilir. Ameliyat sonrası hafta boyunca cerrahi yaraya klorheksidin jelinin topikal uygulanması alveoler osteit (AO) insidansını azaltabilir. Diğer bir alternatif ise perioperatif %0,12 klorheksidin ile durulamadır. Randomize kontrollü bir çalışma, profilaktik %0,2 klorheksidin glukonat ve amoksisilin artı klavulanik asidin, tek başına klorheksidin glukonatla karşılaştırıldığında, kombinasyon tedavisi verilen hastalarda AO'da önemli bir azalma gösterdiğini gösterdi. Aynı denemede kontrol (tuzlu su) ve sadece klorheksidinli gargara grupları arasında minimal fark vardı. Diğer çalışmalar, AO'yu önlemek için profilaktik antibiyotiklerin uygulanmasına ilişkin güncel bir kanıt temeli bulunmadığını ileri sürmektedir. Kuru soket yönetiminin temel amacı normal iyileşme başlayana kadar ağrının kontrol altına alınmasıdır. Bu, çinko oksitli iyodoform gazlı bez veya kuru soket macunu gibi intraalveoler pansuman malzemelerinin kullanılmasıyla kolaylaştırılır. Alvogyl içeren butamben (anestezik), eugenol (analjezik) ve iyodoform (antimikrobiyal) içerir. İnatçı ağrılar genellikle uzun etkili lokal anesteziklerle uygulanan sinir bloğuna yanıt verir.  

-Dr. Eda Nur DİNÇ

Kaynakça:

• Carvalho P., Mariano R., Okamoto T.: Treatment of fibrinolytic alveolitis with rifamycin B diethylamide associated with Gelfoam: A histological study. Brazilian Dental Journal 1997; 8: pp. 3-8.
• Chow O., Wang R., Ku D., Huang W.: Alveolar osteitis: A review of current concepts. Journal of Oral and Maxillofacial Surgery 2020; 78: pp. 1288-1296.
• Daly B., Sharif M.O., Newton T., Jones K., Worthington H.V.: Local interventions for the management of alveolar osteitis (dry socket). Cochrane Database of Systematic Reviews 2012; 12: pp. CD006968.
• Dodson T.: Prevention and treatment of dry socket. Evidence Based Dental Practice 2013; 14: pp. 13-14.
• Halberstein R.A., Abrahnsohn G.M.: Clinical management and control of alveolalgia (“dry socket”) with vitamin C. American Journal of Dentistry 2003; 16: pp. 152-154.
• Hita-Iglesias P., Torres-Lagares D., Flores-Ruiz R., Magallanes-Abad N., Basallote-Gonzalez M., Gutierrez-Perez J.L.: Effectiveness of chlorhexidine gel versus chlorhexidine rinse in reducing alveolar osteitis in mandibular third molar surgery. Journal of Oral and Maxillofacial Surgery 2008; 66: pp. 441-445.
• Jesudasan J.S., Wahab P.U., Sekhar M.R.: Effectiveness of 0.2% chlorhexidine gel and a eugenol-based paste on postoperative alveolar osteitis in patients having third molars extracted: A randomised controlled clinical trial. British Journal of Oral and Maxillofacial Surgery 2015; 53: pp. 826-830.
• Kolokythas A., Olech E., Miloro M.: Alveolar osteitis: A comprehensive review of concepts and controversies. International Journal of Dentistry 2010; pp. 249073. 2010
• Supe, N. B., Choudhary, S. H., Yamyar, S. M., Patil, K. S., Choudhary, A. K., & Kadam, V. D. Efficacy of alvogyl (combination of iodoform + butylparaminobenzoate) and zinc oxide eugenol for dry socket. Annals of Maxillofacial Surgery , 8(2), 193–199.
• Torres-Lagares D., Serrera-Figallo M.A., Romero-Ruíz M.M., et. al.: Update on dry socket: A review of the literature (in Spanish). Medicina Oral, Patología Oral y Cirugía Bucal 2005; 10: pp. 77-85.
• Turner P.S.: A clinical study of “dry socket. International Journal of Oral Surgery 1982; 11: pp. 226-231.