Tanıtım Hasta dişinde keskin, zonklayıcı bir ağrıyla başvurur. Bu ağrı genellikle hasta yatar pozisyondayken daha da kötüleşir. Bu kişi etkilenen dişteki boşluğun farkında olabilir veya olmayabilir. Başlangıçta sıcak uygulamasıyla ağrı azalır, soğuk uygulamasıyla ise artar, ancak durum ilerledikçe sıcak uygulaması ağrıyı kötüleştirir, buz uygulaması ise dramatik olarak hafifletir. (Hasta kendi buz kabıyla gelebilir ve dişin üzerinde buz kalmadığı sürece muayeneye izin vermeyebilir.) Ağız muayenesinde yüz veya diş eti şişmesi olmaksızın diş boşlukları (çürük) veya geniş bir diş restorasyonu ortaya çıkabilir.   Ne Yapmalıyız

•  Klinik muayene ile uygun tanıya ulaşın: Rahatsızlık veren dişin yeri, ağrının ne zaman başladığı, ağrının yoğunluğu ve süresi, ağırlaştırıcı veya hafifletici faktörler (sıcak veya soğuk uygulama dahil) ve ağrının tanımı (batıcı, keskin, ağrılı) dahil olmak üzere kapsamlı bir diş öyküsü alın. Diş çürüğü, ekspose olmuş dentin, derin veya kusurlu restorasyon veya travma olup olmadığına bakın. Selülit veya yüz şişmesi olmadığını doğrulayın.
•  Diş randevusu ayarlanıncaya kadar ağrının sürekli olarak giderilmesi için yeterli ağrı kesici ilaç verilmeli ve reçete edilmelidir. NSAID'ler diş ağrısı için mükemmeldir ve sıklıkla yeterlidir veya asetaminofen ile kombinasyon halinde uygulanabilir. Hastanın her 6 saatte bir 600 mg ibuprofen (10 mg/kg çocuk maksimum dozu 600 mg) ve 1000 mg asetaminofen (15 mg/kg çocuk maksimum dozu 1000 mg) kullanmasını sağlayın. Hastanın her 3 saatte bir önce birini, sonra diğerini almasını sağlayın. Narkotik ağrı kesici ilaçlar genellikle diş ağrısı için gerekli değildir ancak kesinlikle gerekli olduğu görüldüyse sinerjistik analjezi için reçete edilebilir. Bir diş hekimi ile takip randevusuna kadar hastanın ağrısının yönetilmesine yardımcı olmak için gerekirse beş tablet hidrokodon veya oksikodon reçete edilebilir.
•  Şiddetli ağrı, bupivakain %0,5 veya ropivakain %0,5 gibi uzun etkili lokal anesteziklerle sinir bloğu yapılmasını gerektirebilir.

• Eğer kavite varsa, karanfil yağına (eugenol) batırılmış küçük bir pamuklu bez yerleştirin. Pamuk, kavitenin üzerine çıkmadan (karşı dişe çarpacağı yerde) gevşek bir şekilde doldurulmalıdır. Eugenolün bir alternatifi, benzonatat perlesidir (Tessalon). Alternatif olarak benzonatat perles reçete edilebilir ve hasta topikal anestezinin tekrarlaması için bunları ısırabilir.

•  Kesin tedavi (çürüklerin çıkarılması, pulpanın çıkarılması veya dişin çıkarılması) için hastayı bir diş hekimine yönlendirin.

  Ne Yapılmamalı

•  Selülit veya görünür apse oluşumu belirtisi yoksa antibiyotik yazmayın.
•  Diş boşluğunu eugenolle ıslatılmış pamukla sıkıca kapatmayın. Apse gelişirse bu boşluk drenaj için bir yol görevi görebilir.

  TARTIŞMA

• Pulpitis geri dönüşümlü (etyoloji ortadan kaldırıldıktan sonra ağrı düzelir) veya geri döndürülemez (kök kanalı, diş çekimi veya pulpotomi ile kesin tedaviye kadar ağrı çözülmez) olarak sınıflandırılabilir. Diş çürüğü, görsel olarak gri tonlu opak beyaz mine alanları veya daha ileri vakalarda kahverengimsi, renksiz kavitasyonlar olarak kendini gösterir. Çürük başlangıçta asemptomatiktir. Çürük pulpaya çarpana ve inflamatuar bir süreç gelişene kadar ağrı oluşmaz. Geri dönüşümlü pulpitis, çürük veya pulpaya yayılan kusurlu restorasyonların neden olduğu diş pulpasının hafif iltihaplanmasıdır. Ağrı sıcak, soğuk ve tatlı uyaranlarla tetiklenir; birkaç saniye sürer; ve kendiliğinden düzelir. Tedavi, çürük dokunun çıkarılmasını ve diş restorasyonu veya dolguyla değiştirilmesini içerir. Etiyoloji ortadan kaldırıldığında ağrının geçmesi gerekir.
• Durum geri dönüşümlü pulpitisten geri dönüşümsüz pulpitise doğru ilerledikçe, hasta devam eden inflamasyona bağlı olarak pulpa odasında hızlı sıvı ve gaz basıncı birikmesine, apikal foramendeki kan damarlarının tıkanmasına, iskemiye ve iskemiye neden olan dayanılmaz bir ağrı yaşar. sonuçta pulpa dokusunun nekrozu meydana gelir. Isı, basıncı ve ağrıyı artırırken soğuk azaltır. Ağrı kalıcıdır ve sıklıkla iyi lokalize edilmez.
• Tedavi edilemeyen ağrı genellikle uzun etkili lokal anesteziklerin enjeksiyonu ile sinir bloğuna yanıt verir.
• Sağlık hizmeti sağlayıcıları opioidin (ALTO) ağrı yönetimi stratejilerine göre değerlendirilmesi gerektiği, opioidlerin reçete edilmesinden kaçınılmasını söyler. Çoğu diş ağrısı NSAID'lerin kullanımıyla tedavi edilebilir. İbuprofen, sinerjistik bir etki için asetaminofen ile birleştirilebilir. Dental sinir blokları, opioid ağrı kesici ilaçlar kullanılmadan etkili, uzun süreli ağrı yönetimi sağlar.
• Geri dönüşü olmayan pulpitisin rahatsızlığını kesin olarak tedavi etmenin tek yolu, kanal tedavisi (pulpanın çıkarılması ve boş pulpanın ve kanalın doldurulması), dişin çekilmesi veya pulpotomidir. Pulpotomi, iltihaplı pulpa dokusunun çıkarıldığı, sağlıklı pulpa dokusunun bırakıldığı daha sonra pulpanın canlılığını koruyan ve onarımı destekleyen bir diş biyomateryali ile kaplandığı minimal invaziv bir prosedürdür. Prosedür kısmi olabilir (bu sayede koronal pulpanın 2-3 mm'si çıkarılır) veya tam pulpotomi (koronal pulpanın tamamının çıkarıldığı) olabilir.
• Antibiyotiklerin, tedavi etmede veya ağrıyı azaltmada etkili olmadığını gösteren araştırmalara rağmen, irreversibl pulpitis için sıklıkla aşırı reçete edilir. Diş hekimine başvurunun aciliyeti hastanın ağrısının düzeyine göre belirlenmeli ancak muayene birkaç günden fazla geciktirilmemelidir. Hastalar yüz şişmesi, ateş ve/veya halsizlik gibi selülit belirtileri ortaya çıkarsa tekrar gelmeleri konusunda uyarılmalıdır.

-Dr. Eda Nur DİNÇ

  Kaynakça:

• Agnihotry A., Gill K.S., Stevenson R.G., Fedorowicz Z., Kumar V., Sprakel J., et. al.: Irreversible pulpitis—a source of antibiotic over-prescription?. Brazilian Dental Journal 2019; 30: pp. 374-379.
• Cushley, S., Duncan, H. F., Lappin, M. J., Tomson, P. L., Lundy, F. T., Cooper, P., … El Karim, I. A. Pulpotomy for mature carious teeth with symptoms of irreversible pulpitis: A systematic Review. Journal of Dentistry , 88, 103158.
• Dabuleanu M.: Pulpitis (reversible/irreversible). Journal of the Canadian Dental Association 2013; 79: pp. d90.
• Douglass A.B., Douglas J.M.: Common dental emergencies. American Family Physician 2003; 67: pp. 511-516.
• May E., Wilbeck J.: Dental pain relief in the age of ALTO. Advanced Emergency Nursing Journal 2019; 41: pp. 229-233.
• Nagle D., Reader A., Beck M., Weaver J.: Effect of systemic penicillin on pain in untreated irreversible pulpitis. Oral Surgery, Oral Medicine, Oral Pathology, Oral Radiology & Endodontics 2000; 90: pp. 636-640.