DİYALİZE BAĞLI KOMPLİKASYONLAR Hemodiyaliz Periton diyalizine bağlı gelişen komplikasyonlar Hemodiyalize Bağlı Komplikasyonları Hemodiyaliz, son dönem böbrek yetmezliği olan hastalar için hayat kurtarıcı bir tedavidir. Hemodiyaliz işlemi esnasında diyaliz disequilibrium (dengesizlik) sendromu, diyalizer reaksiyonlar, aritmi, kalp tamponadı, kanama (kafa içi, gastrointestinal sistem...), konvülsiyon, hemoliz, hava embolisi, diyalizerin yırtılması, diyalizerde kanın pıhtılaşması, sıvı-elektrolit metabolizması bozuklukları, diyalizat ısısında değişiklikler ve hipoksemi gibi komplikasyonlara da rastlanabilir; bu komplikasyonlar nadirdir ancak ciddi, hayatı tehdit edebilen komplikasyonlardır. Ayrıca serum ilaç düzeylerinde azalma, kompleman aktivasyonu ve geçici nötropeni de izlenebilir. Daha sıklıkla görülen komplikasyonlar şunlardır; Hipotansiyon (%20-30) Kas krampları (%5-20) Bulantı-kusma (%5-15) Baş ağrısı (%5) Göğüs ağrısı (%2-5 Sırt ağrısı (%2-5) Kaşıntı (%5) Titreme ve ateş (<%1). Hipotansiyon hemodiyaliz sırasında görülen en sık komplikasyondur. Hipotansiyon nedenleri; Kan volümünün aşırı azalması, Vazokonstrüksiyon sağlanamaması Kardiyak faktörler olmak üzere üç alt başlıkta sınıflanabilir. Kas krampları, başağrısı, bulantı kusma ve göğüs-sırt ağrısı gibi bazı komplikasyonların etyolojisi halen tam olarak aydınlanmış değildir. Diyaliz disekilibrium sendromu ciddi bir komplikasyondur. Belirtileri arasında bulantı, kusma, başağrısı, huzursuzluk, başağrısı, konvülziyon ve hatta koma görülebilmektedir. Ters üre etkisi ve paradoksik beyin-omurilik sıvısı asidozu etyolojide suçlanmaktadır. Özetle; hemodiyalizin birçok komplikasyonu mevcuttur. Komplikasyonların gelişmeden önlenmesi çok önemlidir. Komplikasyonlar, özellikle ciddi olanları geliştiğinde hemen tanınıp, müdahale edilmesi hayat kurtarıcı olabilmektedir. Periton Diyalizine Bağlı Komplikasyonlar PD'nin enfeksiyöz komplikasyonları arasında PD peritoniti, PD kateter çıkış yeri enfeksiyonları ve PD kateter tüneli enfeksiyonları bulunur. PD'nin bulaşıcı olmayan komplikasyonları ayrıca şu şekilde ayrılabilir: o Kateter akış tıkanıklığı, giriş/çıkış ağrısı, karın duvarı fıtıkları ve diyalizat sızıntısı gibi mekanik komplikasyonlar o PD atık suyunda renk değişikliği, eozinofilik peritonit, icodextrin alerjisi ve kapsülleyici peritoneal skleroz gibi mekanik olmayan çeşitli komplikasyonlar Kateterle ilişkili enfeksiyonlar o Periton diyalizine bağlı peritonit için majör risk faktörü o Önleme ve tedavinin temel amacı peritonit riskini azaltmaktır. o Kateterle ilişkili enfeksiyon türleri şunları içerir Çıkış yeri enfeksiyonları - kateter yerleştirme bölgesinin etrafındaki ciltte eritem olsun veya olmasın pürülan akıntının varlığı ile gösterilir. Tünel enfeksiyonları - ultrasonla belirlendiği üzere kateter tüneli boyunca iltihaplanma veya toplama varlığı ile gösterilir. o Diyaliz programları kateterle ilişkili enfeksiyonların görülme sıklığını en az yılda bir kez izlemelidir. ÖNLEME Kateterle ilişkili enfeksiyonların önlenmesi için Uluslararası Periton Diyalizi Derneği (ISPD) önerileri Kateter yerleştirmeden hemen önce profilaktik antibiyotik uygulayın. Kateterle ilişkili enfeksiyonların önlenmesi için belirli bir kateter yerleştirme tekniğinin veya kateter tasarımının diğerine göre tercih edilmesini destekleyen sınırlı kanıt bulunmalıdır. Kateter yerleştirilmeden önce nazal Staphylococcus aureus taşıyıcılığının (kateterle ilişkili enfeksiyonlar için risk faktörü) taranmasını düşünün. Bulunursa mupirosin'in topikal nazal uygulamasıyla tedavi edin. Kateter yerleştirilmesi için şunları göz önünde bulundurun. Yanlışlıkla rahatsız edilme ihtimali minimum düzeyde olacak şekilde kolayca temizlenen yerleştirme yerinin seçilmesi (bantın etrafındaki alan gibi) tüm kesileri kaplar ve yerleştirmeden sonra alanın 3-5 gün boyunca bozulmadan kalmasını sağlar. Kateter çıkış bölgesine günlük olarak topikal antibiyotik krem veya merhem uygulayın. Antibakteriyel ve antiseptik seçenekler şunları içerir: Povidon-iyot Klorheksidin çözeltisi Hipoklorit çözeltisi (amuchina) Mupirosin kremi Gentamisin krem/merhem Siprofloksasin otolojik solüsyon Antibakteriyel bal Polissporin üçlü merhem Poliheksanit Çıkış yerini ≥ haftada 2 kez ve her duştan sonra temizleyin.
KAYNAKÇA: Topal m, Özdemir F., Acute Complıcatıons Of Hemodıalysıs, Turkiye Klinikleri, 2006;2(4):24-9 Dynamed, John W. Foreman MD, Peritoneal Dialysis for End-stage Renal Disease, 19 Mar 2023 Clinical Key, Ashutosh M Shukla MBBS, MD, Peritoneal Dialysis, Complications, February 23, 2023.