DİZÜRİ NEDİR ?
ANAMNEZ
- Dizüri; tipik olarak keskin, yanma şeklinde olan ağrılı veya rahatsız edici idrara çıkma hissidir.
- Bazı bozukluklar mesane veya perine üzerinde acı verici bir ağrıya sebep olur.
- Dizüri kadınlarda oldukça yaygın bir semptom olmasına karşın erkeklerde de ve her yaşta görülebilir.
- Dizüri, mesane trigonunun veya üretranın irritasyonundan kaynaklanır.
- İnflamasyon veya üretradaki bir darlık idrara başlarken zorlanmaya veya idrar yaparken yanmaya neden olabilir.
- Trigonun irritasyonu mesanenin kasılmasına neden olarak sık ve ağrılı idrara çıkmaya neden olur.
- Dizüri, daha sık olarak alt üriner sistem enfeksiyonu sonucu ortaya çıkar.
- Ancak bir üst üriner sistem enfeksiyonundan da kaynaklanabilir.
- Böbreğin bozulmuş konsantre etme yeteneği, üst üriner sistem enfeksiyonlarında sık idrara çıkmanın ana sebebidir.
- Dizürinin tipik sebebi üretra veya mesanenin inflamasyonudur.
- Ancak kadınlarda perineal lezyonların(vulvovaginit, Herpes simplex virüs enfeksiyonu) idrara maruz kalmasıyla ağrı olabilir.
- Vakaların çoğuna enfeksiyon neden olur, ancak bazen enfeksiyöz olmayan inflamatuar bozukluklar sorumlu olabilir.
- Bazı hastalarda belirli yiyecek veya içeceklerle birlikte dizüri veya sık idrara çıkma görülebilir.
- Yaygın irrite edici maddeler arasında alkol, kafein ve asitli gıdalar (örneğin, turunçgiller) sayılabilir.
- Genel olarak, dizürininen yaygın nedenlerişunlardır:
-
Neden Düşündüren Bulgular Tanısal Yaklaşım Enfeksiyoz Hastalıklar Servisit Genellikle servikal akıntı Korunmasız cinsel ilişki öyküsü CYBH testi Sistit Tipik olarak sık idrara çıkma ve idrara sıkışma Bazen kanlı ve kötü kokulu idrar Mesane hassasiyeti Kırmızı bayrak olmadığı sürece idrar tahlili ile veya idrar tahlili olmaksızın klinik değerlendirme Epididimo-orşit Hassas, şişmiş epididim Klinik değerlendirme Prostatit Büyümüş, hassas prostat Sıklıkla obstrüktif semptom öyküsü Klinik değerlendirme Üretrit Genellikle görünür akıntı Korunmasız cinsel ilişki öyküsü CYBH testi Vulvovajinit Vajinal akıntı Labia ve introitus eritem İYE’yi ekarte etmek için klinik değerlendirme, idrar analizi ve kültür Numunenin kontaminasyonunu en aza indirmek için kateterizasyonun dikkate alınması
| İnflamatuvar Hastalıklar | ||
| Kontakt irritan veya allerjen(örneğin,spermisit, kayganlaştırıcı, lateks kondom), mesanedeki yabancı cisimler, parazitler, taşlar, kemoterapi (siklofosfamid), radyasyon | Eksternal İnflamasyon Klinik Öykü Aile Öyküsü | Klinik değerlendirme idrar tahlili İdrar yolu ve pelvisin görüntülenmesi |
| İnterstisyel Sistit | Kronik semptomlar Başka, daha yaygın neden bulunamadı | Sistoskopi |
| Spondiloartropatiler (örneğin, reaktif artrit, Behçet sendromu) | Önceki GİS veya eklem semptomları veya her ikisi Bazen deri ve mukoza lezyonları | Klinik değerlendirme CYBE testi |
| Diğer Hastalıklar | ||
| Atrofik Vajinit | Menopoz sonrası ( ilaç, ameliyat veya radyasyona bağlı östrojen eksiklikleri dahil) Genellikle disparoni Vajinal kıvrımların atrofisi veya eritemi Vajinal akıntı | Klinik değerlendirme |
| Tümörler(genellikle mesane, prostat veya üretral kanser) | Uzun süredir devam eden semptomlar Genellikle piyüri veya enfeksiyon olmaksızın hematüri | Sistoskopi, idrar sitolojisi Olası prostat veya mesane biyopsisi |
- Mevcut hastalıköyküsü, semptomların süresini ve geçmişte oluşup oluşmadığını kapsamalıdır.
- Eşlik eden önemli semptomlar arasında ateş, yan ağrısı, üretral veya vajinal akıntı ve mesane irritasyonu (sıklık, sıkışma) veya tıkanıklık (idrara başlamada zorluk, damla damla idrar gelmesi) semptomları bulunur.
- Hastalara idrarın kanlı, bulanık veya kötü kokulu olup olmadığı ve herhangi bir akıntının doğası (örneğin, ince ve sulu veya kalın ve pürülan) sorgulanmalıdır.
- Klinisyenler ayrıca hastaların yakın zamanda korunmasız cinsel ilişkiye girip girmediğini,
- perineye potansiyel irritan maddeler uygulamış olup olmadığını,
- yakın zamanda üriner enstrümantasyon (örn., sistoskopi , kateterizasyon , cerrahi) olup olmadığını,
- hamile olup olmadığını sormalıdır.
- Sistemlerin gözden geçirilmesi , sırt veya eklem ağrısı ve göz irritasyonu (bağ dokusu bozukluğu) ve ishal ( reaktif artrit) gibi gastrointestinal semptomlar dahil olmak üzere olası bir nedenin semptomlarını aramalıdır . Semptomlara neden olabilecek yiyecek veya içeceklerin gözden geçirilmesi de ayrıca gereklidir.
- Geçmiş tıbbi öykü , önceki idrar enfeksiyonlarını (çocukluk döneminde olanlar dahil) ve böbrek taşı öyküsü de dahil olmak üzere idrar yolunda bilinen herhangi bir anormalliği not edilmelidir. Herhangi bir potansiyel bulaşıcı hastalıkta olduğu gibi, bağışıklık sistemi baskılanmış bir durum (HIV/AIDS dahil) veya yakın zamanda hastaneye yatış öyküsü önemlidir
- Muayene, özellikle ateşin varlığını not etmek için vital bulguların gözden geçirilmesiyle başlar.
- Deri, mukoza ve eklemler, reaktif artriti düşündüren lezyonlar (örneğin, konjunktivit, oral ülserler, avuç içi, ayak tabanı ve tırnak çevresinde veziküler veya kabuklu lezyonlar, eklem hassasiyeti) açısından incelenir.
- Böbrekleri değerlendirmek için kosta vertebral açı hassasiyetine bakmak üzere hasta perküsyona tabi tutulur.
- Mesane üzerindeki hassasiyeti değerlendirmek için karın muayenesi yapılır
- Kadınlar, perineal inflamasyonu veya lezyonları ve vajinal veya servikal akıntıyı saptamak için pelvik muayene yaptırmalıdır (Servisi)
- Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların (CYBE) test edilmesi için sürüntü örneği ikinci bir muayene yerine bu sırada alınmalıdır.
- Erkekler, penis lezyonlarını ve akıntıyı tespit etmek için dış muayeneden geçmelidir; sünnet derisinin altındaki alan incelenmelidir.
- Testisler ve epididim, hassasiyet veya şişmeyi tespit etmek için palpe edilir.
- Prostatın boyut, kıvam ve hassasiyet açısından palpe edilmesi için rektal muayene yapılır.
- Ateş
- Yan ağrısı veya hassasiyet
- Son yapılan enstrümantasyon
- Bağışıklığı baskılanmış hasta
- Tekrarlayan ataklar (çocukluk çağındaki sık geçirilen enfeksiyonlar dahil)
- Bilinen idrar yolu anormalliği
- Erkek cinsiyet
- Bazı bulgular oldukça düşündürücüdür. Dizürisi ve mesane irritasyonunu gösteren semptomları olan genç, kadın hastalarda en olası sebep sistittir.
- Görünür üretral veya servikal akıntı CYBH düşündürür.
- Kalın veya pürülan akıntı genellikle gonokokkal; ince veya sulu akıntı genellikle nongonokokkaldir.
- Vajinit ve herpes simplex virüs enfeksiyonunun ülseratif lezyonları inspeksiyon muayenesinde tipik olarak görülür.
- Erkeklerde çok hassas bir prostat prostatiti; hassas, şişmiş bir epididim ise epididimiti düşündürür.
- Diğer bulgular da faydalı olabilir ama tanısal değillerdir; örneğin vulvovaginiti olan kadınlarda idrar yolu enfeksiyonu veya dizürinin başka bir sebebi olabilir.
- Yaşlı hastalarda semptomlara bağlı idrar yolu enfeksiyonu teşhisi diğer yaş gruplarına göre daha az isabetlidir.
- Enfeksiyonu düşündüren bulgular, kırmızı bayrak bulguları gösteren hastalarda çok daha önemlidir.
- Ateş, yan ağrısı veya her ikisinin birlikte olduğu durumlar eşlik eden bir pyelonefriti düşündürür.
- Sık geçirilen idrar yolu enfeksiyonu öyküsü, altta yatan bir anatomik anomaliyi veya bağışıklığın baskılandığı yönünde endişeleri arttırır.
- Hastaneye yatış sonrası veya bir enstrümantasyon sonrası görülen enfeksiyonlar, atipik veya dirençli bir patojeni işaret eder.
- Kabul edilmiş tek bir yaklaşım yoktur.
- Birçok klinisyen; klasik dizüri, sık idrara çıkma ve idrara sıkışma şikayeti olup kırmızı bayrak bulguları göstermeyen genç, sağlıklı kadın hastalarda,
- herhangi bir test yapmadan( bazen idrar tetkiki bile yapmadan) sistit için antibiyotik tedavisini vererek taburcu eder.
- Bazı klinisyenler, idrar tahlili ve kültür için temiz bir orta akım idrar örneği ile değerlendirmelerini yaparlar.
- İdrar kültürü, çoklu ilaca dirençli enfeksiyonlar yönünden risk faktörleri bulunan hastalara önerilir.
- Bazı klinisyenler; CBC’de beyaz küre yüksekliği(WBC) tespit etmedikçe idrar kültürünü erteler.
- Doğurganlık çağındaki kadınlara gebelik testi yapılır.(gebelik sırasında geçirilen İYE, erken doğum ve erkan membran rüptürü riskini arttırabileceğinden dikkat edilmelidir.)
- Bazı klinisyenler servikal(kadınlarda) ve üretral(erkeklerde) örnekleri CYBH testi için alırlar.( gonokok ve klamidya kültürü veya PCR)Çünkü, bazı hastalar tipik görünümle gelmeyebilir.
- > 105’ten fazla CFU/ml enfeksiyonu düşündürür.
- Semptom gösteren hastalarda bazen 102 veya 103 ‘e kadar ki koloni sayıları bile İYE’ye işaret edebilir
- Steril kültürleri olan hastalarda idrar tahlili ile saptanan lökositler spesifik değildir; CYBH, vulvovajinit, prostatit, tüberküloz, tümör, insterstisyel nefrit veya başka nedenlerle ortaya çıkabilir.
- Lökositleri ve steril kültürleri olmayan hastalarda idrar tahlili ile saptanan eritrositler; kanser, taş, yabancı cisim, glomerüler anomaliler veya son geçirilmiş idrar yolu enstrümantasyonu sebepli olabilir.
- Antibiyotiklere yanıt vermeyen, tekrarlayan semptomlar veya enfeksiyon olmaksızın hematürisi olan hastalarda; obstrüksiyon, anatomik anomaliler, kanser veya diğer sorunların kontrolü için sistoskopi ve üriner sistem görüntülemesi endikedir.
- Tekrarlayan alt idrar yolu enfeksiyonu ve polimikrobiyal enfeksiyonlu erkek hastalarda rektoveziküler fistül düşünülmelidir.
- Gebe, erkek, yaşlı ve uzamış veya tekrarlayan dizürisi olan hastalar daha yakın takibe alınmalı ve daha kapsamlı değerlendirilmelidir.
- Tedavi nedene yöneliktir.
- Pek çok klinisyen muayene ve idrar tetkiki sonuçlarına göre belirli bir neden yoksa, kırmızı bayrak bulgusu göstermeyen kadın hastalarda dizüriyi tedavi etmez.
- Tedaviye karar kılınırsa;
- Tendinopatiye neden olabildikleri için flurokinolonlar, komplike olmayan idrar yolu enfeksiyonlarında kullanımı mümkün olduğunca kaçınılmalıdır.
- Dirençten kaçınmak için flurokinolonlar yalnızca diğer ilaçların kullanılamadığı durumlarda veya ciddi bir enfeksiyon varlığında kullanılmalıdır.
- Bazı klinisyenler benzer şekilde dikkat çekici olmayan bulguları olan erkek hastalarda CYBH için varsayımsal tedavi uygularken;Bazıları özellikle güvenilir hastalarda CYBH test sonuçlarını bekledikten sonra tedavi uygular.
- Sistite bağlı akut, tolere edilemeyecek durumdaki dizüri, ilk 24-48 saat boyunca günde 3 defa 100 ila 200 mg fenazopiridin ile bir miktar hafifletilebilir. Bu ilaç idrarı kırmızı-turuncuya çevirir ve iç çamaşırı lekeyebilir.Hastalara, bu etkiyi enfeksiyonun ilerlemesi yönünde veya hematüri ile karıştırmamaları konusunda bilgi verilmelidir.Komplike idrar yolu enfeksiyonu, gram negatif organizmalara, özellikle E.Coli’ye karşılı etkili bir antibiyotikle 10-14 gün tedavi gerektirir.
- Dizüri her zaman mesane enfeksiyonundan kaynaklanmayabilir.
- Dizüri varlığında cinsel yolla bulaşan hastalık ve kanser de düşünülmelidir.
- Dizüri ile başvuran erkeklerde göz önünde bulundurulması gereken tanılar üretrit, sistit, epididimit ve prostatittir.
- Dizüri, üretral kaşıntı ve/veya üretral akıntısı olan cinsel açıdan aktif herhangi bir erkekte üretritten şüphelenilmelidir.
- Üretranın iltihaplanmasına yol açabilecek bulaşıcı olmayan etiyolojiler arasında kimyasal tahriş ve üretranın tekrarlayan şiddetli kendi kendine soyulması yer alır.
- Sistitin klasik klinik belirtileri dizüri, idrar sıklığı, idrar sıkışması ve suprapubik ağrıdan oluşur.
- Sistit için laboratuvar tanı araçları, idrar tahlili (mikroskopi veya ölçüm çubuğu ile) ve duyarlılık verileriyle idrar kültüründen oluşur.
- Sistit düşündüren semptomları olan tüm erkeklerde idrar kültürü yapılmalıdır.