YETİŞKİNLERDE GASTROİNTESTİNAL SİSTEM KANAMASININ (GIS KANAMA) ACİL YÖNETİMİ
ERİŞKİN HASTADA GİS KANAMA
Üst gis kanamanın olası sebepleri
Peptik ülser,stres gastrit,akut gastrik mukozal lezyonlar,özofagus varisleri,özofajit
Alt gis kanamanın olası sebepleri:
Divertiküler hastalık,anorektal hastalıklar,neoplazm,iskemi,anjiodisplazi
Klinik semptom ve bulgular :
-Hematemez (üst gis kaynaklı) -Melena (daha çok üst gis kaynaklı) -Hematokezya (daha çok alt gis kaynaklı) -Senkop -Baş dönmesi
Fizik Muayene ve Müdahaleler :
-Vital bulgulara bakılmalı -Monitorizasyon sağlanmalı -Rektal tuşe yapılmalı -Ng sonda takılmalı Laboratuvar tetkikleri:
-Kan grubu -Hemogram -Koagulasyon parametreleri -Kan gazı -KCFT -BFT AYIRICI TANI
BUN/kreatinin>20 ise üst gis/normal sınırda ise alt gis Bağırsak sesleri hiperaktif ise üst gis/ normal ise alt gis Gastrik aspirasyon kanlı ise üst gis/ temiz ise alt gis Hematemez ve melena şikayetleri daha çok üst gis/hematokezya alt gis kaynaklı kanamalar için ayırt edici bulgulardır.
Gis kanamaya yaklaşım
Ng aspirasyon endoskopi Tanısal ise tedavi aşamasına geçilir Tanısal değilse yavaş kanamada sintigrafi masif kanamada anjiografi yapılır. Hasta eğer alt gis kanama ile gelmiş ise Ng aspirasyonu kanlı endoskopi Ng aspirasyonu temiz veya safralırektosigmoidoskopi Hemodinamisi unstabil ve kanaması aktif devam ediyorsa arteriografi veya bt anjiografi Endoskopi öncesi Glasgow Blatchford skorlaması kullanılmalı (Sistolik kan basıncı,üre,hemoglobin, nabız,melena,senkop,karaciğer hastalığı,kalp yetmezliği).Risk 0 ise hastanın endoskopisiz taburculuğu düşünülmelidir. Endoskopi sonrası tekrar kanama ve mortalite riski için tam Rockall skorlaması kullanılabilir. Tedavi:
Masif kanlı kusması veya bilinç değişikliği olan hastalarda entubasyon düşünülmelidir. Oral stop Kan şekeri takibi AÇT Kontrollü hidrasyon Non varis gis kanama:ppi 80 mg iv puşe,8 mg/h infüzyon Varis kanaması: ppi,somatostatin,antibiyotik,-/+ sengstaken blakemore Restriktif transfüzyon Endoskopi/Kolonoskopi/Cerrahi Kan Ürünü Replasmanı Endikasyonları:
Hemodinamik olarak stabil hastada Hb<7 / Hb<9 (yaşlı, KAH olan hasta) – ES Aktif kanaması devam eden hastalarda Hb normal olsa da – ES Varis kanaması düşünülüyorsa Hb∼10, Hct∼25 hedeflenebilir. PLT <50000 ve kanama devam ediyor – TS INR>2 – TDP
Taburculuk
Üst GİS kanama ile başvuran hastalar yatırılıp 24 saat içinde endoskopiye alınmalıdır. Blatchford skalasında düşük riskli, aktif kanaması olmayan, vitalleri stabil olan, komorbid hastalığı olmayan, sosyal desteği iyi olan ve acil servise hızlı ulaşabilecek hastalar 24 saat içinde poliklinik kontrolüne gelmek üzere acil servisten taburcu edilebilirler. Alt GİS kanama ile başvuran hastalar için hafif kanaması olan,vitalleri stabil olan, komorbidi olmayan hastaların ileri tetkik edilmek üzere taburculuğu düşünülebilir.
Dr. Deren AKDAR