FARENJİT

 Farinksin inflamasyonu, infeksiyonu , Acil servis başvuruların en sık 3. Sebebi 

• Yılda 30 milyon tanı alan vaka Grup A beta hemolitik streptokok (GAS)
• Streptokokus pyogenes - 3 yaş altında nadir - Çocuklarda %20-30 farenjit etkeni - 5-7 ve 12-13 yaşlarında pik yapar - Erişkinlerde %5-15 arenjit etkeni - Ocak-mayıs aylan arasında pik yapar (okul döneminde) Viral(en sık enfeksiyon sebebi)
• Rinovirus (%20) - Koronavirus (>%5) - Adenovirus (%5) - Herpes simpeks virüs (%4) - Parainfluenza virüs (%2) - İnfluenza virüs (%2) - Koksaki viirus Bakteriyel - GAS (St.pyogenes) (%15-30) - Fusobacterium necrophorum (% 1 O) - Grup C ve G hemolitik streptokok (%5)
• Neisseria gonore

▪️Hikaye :

• Viral - Öksürük - Burun akıntısı - Boğaz ağrısı - Tedaviye rağmen tekrarlayan Farenjitte HIV akla gelmeli ▪️Bakteriyel - Ani boğaz ağrısı - Yutma güçlüğü - Ateş - Başağrısı - Karın ağrısı - Bulantı-kusma - Karekteristik omayan belirtiler: Ses kısıklığı , Burun akıntısı , İshal

Karakteristik olmayan belirtiler:

• Ses kısıklığı , Burun akıntısı , İshal
• Komplike farenjitin yüksek risk kriterleri: - Stridor - Nefes darlığı - Yutamama - Disfoni - Belirgin boyun şişliği - Nörolojik bulgu Viral - Öksürük - Burun akıntısı - Farinkste kızarıklık - Gingivostomatit GAS (Grup A hemolitik streptokok): - Tonsillofarengeal eritem, eksuda - Yumuşak damakta peteşi - Uvulada kızarıklık, şişlik - Ön servikal lenfodenapati - Karakteristik olmayan belirtiler:  Konjuktivit,  Stomatit , Ülservejetan lezyonlar

TEMEL TETKİKLER:

GAS Farenjiti tanısında Modifiye Centor Kriterleri (en yaygın kullanılan tanı kriterleri): Kriter (puan): - Öksürük yok ( + 1) - Tonsiller eksuda/şişlik ( + 1) - Ön servikal LAP hassiyet/şişlik (+ 1) - 38° ( üzeri ateş ( + 1) - Yaş: 3-4(+1)           15-44 (O)       45 üstü (- 1)

Skorlama:  < 1 test ve tedaviye gerek yok 3 puan %28-35 risk 4 puan üstü risk %51-53 3 puan üstünde hızlı strep. antijen testi yapılmalıdır, test yapılmadan ilaç kullanımında yaklaşık %50 uygunsuz antibiyotik kullanımına sebep olur. 4 puan üstünde olanlarda ise test yapılmadan antibiyotik başlanabilir.

Laboratuar: 

• Boğaz kültürü: - Altın standart - Sonuç 24-48 sonra çıkar ve tedavi bu süre boyunca ertelenir - Gonokok şüphesinde uygulanması önerilir. Hemolitik streptokok antijen testi: - 30 dk da sonuç alınır. - Test pozitifse tedavi verilir. - Teknik olarak tonsil ya da posterior arenksten sürüntü alınır, dil, dudak ve ağız mukozasına temasından kaçınılır. - Spesifıte: %96-99         Sensivite: %85-95'tir. Test negatif sonuçlanırsa, çocuk ve adölesanlarda boğaz kültürü ile konfırme edilebilir. İmmünoassay yöntemi kullanılan testler daha güvenilir olup, bu yöntemle negatif sonuçlanan testin kültürle konfırmasyonuna ihtiyaç yoktur.              

  Dr. Gizem ÇATALTAŞ              

KAYNAKÇA: Rosen's Acil Tıp: Kavramlar ve Klinik Uygulama , 142, 1884-1899.e3 Hayward G, Thompson M, Heneghan C, et al. Corticosteroids for pain relief in sore throat: Systemic review and meta-analysis. BMJ. 2009;339:b2976. • Kociolek LK, Shulman S. in the clinic. Pharyngitis. Ann lnten Med. 2012;157:ITC3-1-ITC3-16. • Mclsaac WJ, Kellner JD, Aufricht , et al. Empirical validation of guidelines for the management of pharyngitis in children and adults.JAMA. 2004;291 :1587- 1595.