GÜNEŞ YANIĞI

Güneş yanığı; cildin, doğal güneş ışınları veya yapay kaynaklardan (örneğin solaryum, fototerapi cihazları gibi) aşırı ultraviyole ışına maruz kalması sonucu oluşan akut, geçici, inflamatuar bir yanıttır. 

Hem ultraviyole B (UVB) hem de ultraviyole A (UVA) güneş yanığına neden olabilir ancak UVB aralığındaki dalga boyları eritem oluşturmada en etkili dalga boylarıdır. 

Güneş yanığı kendi kendini sınırlayabilen bir durumdur. Akut belirtiler genellikle 3-7 gün içinde düzelir. Ancak güneş yanığına yatkınlık, cilt kanserlerine yatkınlığın bir göstergesidir ve her yaşta melanom riskini arttırır. 

EPİDEMİYOLOJİ

Güneş yanığı, adölesan ve genç yetişkinler arasında daha sık görülür.

Güneş yanığının öğle saatlerinde meydana gelme olasılığı günün erken veya geç saatlerinden daha fazladır.

Güneş yanığını arttıran ek faktörler arasında yüksek irtifada maruz kalmak; kardan, kumdan, sudan yansıması da bulunmaktadır.

Islak cildin kuru cilde göre eriteme daha duyarlı olduğuna dair kanıtlar da vardır.

PATOGENEZ 〰️ Bireysel Duyarlılık: Açık Ten, Mavi Göz, Kızıl veya Sarı Saç 〰️ Dalga Boyu: UVB > UVA (Eritem Oluşturma Riski) 〰️ UVB’nin İndüklediği İnflamasyon Mekanizması

KLİNİK BULGULAR

Eritem

Vezikül

Ödem

Isıya ve mekanik basınca karşı artan cilt hassasiyeti

Baş Ağrısı

Ateş

Bulantı-Kusma

KLİNİK SEYİR

Eritem genellikle güneş ışığına maruz kaldıktan 3-5 saat sonra fark edilir, 12-24 saatte zirve yapar ve 3-7 gün içinde düzelir. Örtülü cilt bölgeleri tipik olarak korunur.

Veziküller 7 ila 10 gün içinde iz bırakmadan iyileşir.

Maruziyetten 4-7 gün sonra pullanma, soyulma, bronzlaşma görülür.

Açık tenli bireylerde, güneş yanığı sonrası kalıcı, genellikle düzensiz sınırlı çok sayıda kahverengi makül oluşabilir (Solar Lentigo)

TANI

Tanı; güneş ışığına maruz kalma sonrası, veziküllü veya vezikülsüz ağrılı eritemlerin görülmesi ile konulur.

Ayrıca aşağıdakilerin olması tanıyı koymaya yardımcı olur.

Işığa duyarlılaştırıcı ilaç kullanımı (Klorpromazin, Furosemid, Piroksikam, Aminobenzoik Asitler gibi)

Kapalı bronzlaşma ekipmanlarının kullanımı

UVB fototerapisi veya ultraviyole A fotokemoterapisi (PUVA) alma

AYIRICI TANI

İlaca Bağlı Fototoksik Reaksiyonlar

Fitofotodermatit

Xeroderma Pigmentosum

Eritropoietik Protoporfiri

Polimorf Işık Erüpsiyonu

Solar Ürtiker

Kronik Aktinik Dermatit

Sistemik Lupus Eritematozus

TEDAVİ

Hafif İla Orta Dereceli Güneş Yanığı

Kendi kendini sınırlayan bir durumdur. Semptomatik tedavi ve ağrı kontrolü yapılır.

Soğuk kompresler, ıslatma, Kalamin Losyon, aloe vera bazlı jeller ağrıyı azaltabilir.

Sıvı Parafin/Beyaz Yumuşak Parafin 50/50 karışımı intakt ciltlerde kullanılabilir.

Patlamış veziküller sabun ve su ile nazikçe temizlenmeli , salin veya petrolatum emdirilmiş gazlı bezler ile ıslak pansuman yapılmalıdır.

İbuprofen ; yetişkinlerde ve 12 yaşından büyük çocuklarda günde üç ila dört kez 400-800 mg'lık bir dozda, 6 ay ile 12 yaş arasındaki çocuklarda her 6-8 saatte bir 4-10 mg/kg'lık dozda kullanılabilir. Tedaviye ilk belirtiler ortaya çıkar çıkmaz başlanmalı ve 24-48 saat devam edilmelidir.

Topikal Diklofenak jel ağrı ve inflamasyonu azaltmada kullanılabilir. Fakat alerjik kontakt dermatiti ve fotoallerjik kontakt dermatiti indükleyebileceği unutulmamalıdır.

Şiddetli Güneş Yanığı

Hastaların sıvı replasmanı ve parenteral analjezi için hastaneye yatırılması gerekebilir.

Kabarmış alanlar, sabun ve su ile nazikçe temizlenmeli ve steril pansumanlarla kapatılmalıdır.

Gümüş Sülfadiazin ve Muperosin %2 merhem gibi topikal antimikrobiyaller veya antibiyotikler kullanılabilir.

KORUNMA

Koruyucu Giysilerin Kullanımı

Güneş koruma faktörü (SPF) 30 ve üzeri olan geniş spektrumlu güneş kremleri kullanımı (Güneşe çıkmadan 15-30 dk önce sürülmeli, 2 saatte bir veya yüzdükten sonra tekrarlanmalıdır.)

10:00-16:00 saatleri arasında doğrudan güneşe maruz kalınmamalıdır.

6 aydan küçük bebekler doğrudan güneşe çıkarılmamalıdır. (Çıkarılacaksa minimal miktarda SPF>15 güneş kremleri sürülmelidir)       DR. ONUR AMAÇ         Kaynakça: