🔸Çocuklar ve yaşlılar yabancı cisim aspirasyonu açısından yüksek risk altındadır. Hava yolu yabancı cisim hastalarının çoğu 9 yaşından küçüktür ve kalıcı dişlerin ortaya çıkmasıyla çiğneme kolaylaştırıldığı için insidansta bir düşüş vardır. Yetişkinlerde yaşlılar, nörolojik ve diş rahatsızlıkları gibi komorbiditelerin varlığı nedeniyle önemli risk altındadır.
🔸Yabancı cisimler, orofarenkse yerleşebilir, palatal ve faringeal mukozal bölgelerde tutunmuş olabilir. Gırtlak veya subglottik seviyedeki yabancı cisim takılması genellikle bir orofaringeal yabancı cismi parmakla süpürmek gibi uygunsuz şekilde yürütülen girişimlerden kaynaklanır.
🔸Larynx girişinin ötesine geçen hava yolu yabancı cisimleri tamamen tıkanmaya neden olabilir. Karinin ötesine geçen yabancı cisimlerin akut hipoksiye neden olma olasılığı daha düşüktür çünkü engelsiz bir kontralateral hava yolu vardır. Sağ taraflı bronş aspirasyonu daha sık görülen lokasyondur çünkü karina infantların %40'ında orta trakeanın sağında yer alır ve proksimal sağ bronş soldan hem daha geniş hem de daha dik açılıdır.
KLİNİK:
🔸Bazı hastalar, hırıltı ve öksürüğün eşlik ettiği boğulma hissi de dahil olmak üzere penetrasyon sendromu olarak bilinen bir öykü verebilir. Öksürük yabancı cismi tamamen dışarı atmayabilir, bunun yerine subglottik bölgede takılmasına neden olabilir.
🔸Yabancı cisim aspirasyonundan şüphelenilen hastalarda ani başlayan boğulma veya hırıltı ve solunum sıkıntısı ile ilişkili inatçı öksürük mevcuttur. Öksürme ve boğulmanın yanı sıra stridor da sık görülür. Erken öksürük ve boğulma hissi olmaması, gecikmiş tanı ve kronik belirtilerle (örn. tekrarlayan pnömoni) ilişkilidir.
🔸Ani başlayan dispne ve odinofaji subglottik cisim kaynaklı olabilir. Nesnenin keskin ve ince olduğu biliniyorsa acil klinisyeni, ses telleri arasına veya subglottik bölgeye takılmayla kısmi tıkanıklıktan şüphelenmelidir.
🔸Orofaringeal muayene posteriorda yabancı bir cismi veya kırık dişlerin donör bölgelerini ortaya çıkarabilir. Muayene kırık veya eksik diş protezlerinin araştırılmasını da içermelidir.
🔸Ana bronşun tam tıkanması aynı tarafta nefes seslerinin olmamasıyla ilişkili olabilir; ancak nefes sesleri göğüs kafesi boyunca iletilebilir ve tek fiziksel anormallik göğsün asimetrik yükselişi olabilir.
🔸Bazen yabancı bir cisim tek yönlü bir valf gibi davranarak nefes alma sırasında havanın akciğere girmesine izin verir, ancak nefes verme sırasında havanın dışarı çıkmasına izin vermez. İlgili akciğer aşırı genişler ve bu bulgu perküsyona karşı aşırı rezonans olarak tespit edilebilir.
🔸Trakeal yabancı cisimlere bağlı yüksek dereceli tıkanıklığı olan hastalarda interkostal veya sternum çekilmeleri fark edilebilir. Hipoksemi mevcut olabilir; ancak normoksi yabancı cismi dışlamaz.
Dr. Ahmet Akif AKBULUT
Kaynakça:Jeffrey M. Goodloe ve Jaron Soulek, Rosen's Acil Tıp: Kavramlar ve Klinik Uygulama , 51, 666-681.e2