Hipernatremi genellikle serum sodyum konsantrasyonunun 145 mEq/L'nin üzerinde olması olarak tanımlanır. Orta derecede hipernatremi (146-59 mEq/L) oldukça iyi tolere edilirken şiddetli hipernatremi (>160 mEq/L) zararlı olabilir.

RİSK FAKTÖRLERİ 

Yaş >60 yıl

Başvuru anında akut böbrek hasarı

Bozulmuş zihinsel durum

Mekanik ventilasyon

Enteral tüple beslenme

Negatif sıvı dengesi

Hiperglisemi

Hipertonik solüsyon uygulaması (örn. bikarbonat veya mannitol)

Hipokalemi

Hiperkalsemi

Altta yatan poliürik bozukluklar

ETYOLOJİ

 Hipovolemik hipernatremi: Su kaybı sodyum kaybından daha fazla olan durumlardır.

Aşırı terleme (Egzersiz, ateş veya yüksek ısıya maruz kalma nedeniyle aşırı terleme meydana gelebilir.)

Yanık

İshal ve gastrointestinal fistüller gibi ekstrarenal kayıplar

Uzun süreli nazogastrik drenaj

Nonoligürik akut böbrek hasarı

Akut böbrek hasarının poliürik dönemi

Üriner obstrüksiyonun giderilmesi

Hiperglisemi

Ozmotik veya loop diüretik kullanımı (Mannitol veya üreye bağlı ozmotik diürez gibi hipotonik renal kayıplar neden olabilir)

Normovolemik hiponatremi: Net su kaybı ile seyreden durumlardır. Toplam vücut sodyumu değişmediğinden hastalar klinik olarak övolemik görülürler.

Santral diabetes inspidus (Renal kayıp)

Nefrojenik diabetes inspidus (Renal kayıp)

Ekstrarenal kayıplar (Solunum (taşikardi), Deri (ateş, terleme)

Diğer nedenler ( Su içememe veya suya ulaşamama

Hipervolemik hipernatremi: Hem toplam vücut sodyumu, hem de vücut suyu artmıştır, ancak sodyum artışı daha fazla olan durumlardır. Nadir görülen bir durumdur.

Aşırı oral tuz alımı (Hipertonik mamalar ile beslenme)

Hipertonik NaCl veya NaHCO3 infüzyonu

Uygunsuz bileşimde total parenteral nütrisyon

KLİNİK VE TANI 

Hastaların çoğunda sıvı kaybını düşündüren semptomlar ve dehidrasyonun klinik belirtileri görülür.

Hafif hipernatremide semptomlar genel kas zayıflığı, huzursuzluk, anoreksi, bulantı ve kusmayı içerebilir.

Şiddetli hipernatremide semptomlar uyuşukluk ve sinirlilik ile başlayabilir, konfüzyon, nöbetler ve nadiren komaya kadar ilerleyebilir.

Anamnez ve fizik muayene hipernatreminin altta yatan nedeni konusunda önemli ipuçları sağlar. Anamnezde ilaç kullanımı hakkında bilgi alınmalı, fizik muayenede ise mental durum, nörolojik bulgular ve hücre dışı hacim durumu mutlaka değerlendirilmelidir.

AYIRICI TANI

 Siroz

Merkezi diyabet insipidus

ishal

Hipokalsemi

Hiponatremi

Nefrojenik diyabet insipidus

Susuzluk kusuru

Tip 1 diyabet

TEDAVİ

 Hipernatreminin doğru yönetimi, altta yatan durumun tanımlanmasını ve hipertonisitenin düzeltilmesini içerir.

Hipernatremi, aşağıdaki formüller kullanılarak serbest su açığının hesaplanmasıyla düzeltilir.

Total vücut suyu (TVS) = ağırlık (kg) x düzeltme faktörü

Su eksiği = [(Ölçülen plazma sodyum/140) – 1] x total vücut suyu

Düzeltme faktörleri: 

Çocuklar: 0.6

Genç erkek: 0.6

Genç kadın: 0.6

İleri yaş erkek: 0.5

İleri yaş kadın: 0.45

Hipernatreminin hızlı bir şekilde düzeltilmesinin, suyun serumdan beyin hücrelerine geçmesi nedeniyle beyin ödemine yol açabileceğini unutmamak önemlidir. Amaç serum sodyumunu 24 saatte 12 meq'den fazla düşürmemektir.

Toplam vücut su açığını düzeltirken mümkün olduğunca oral veya enteral serbest su kullanılmalıdır.

Üstünlüğü kanıtlanmış bir su replasman rejimi yoktur. Su replasmanı yapılırken, belirlenen su eksiğinin yanı sıra ölçülebilen ve hissedilemeyen su kayıpları da dikkate alınmalıdır, su kaybını azaltıcı uygulamalar başlatılmalıdır.      

KAYNAKÇA: 1.Pubmed, Braun MM, Barstow CH, Pyzocha NJ. Diagnosis and management of sodium disorders: hyponatremia and hypernatremia. Am Fam Physician. 2015 Ma1;91(5):299-307. PMID: 25822386. 2.Pubmed,Sonani B, Naganathan S, Al-Dhahir MA. Hypernatremia. 2023 Aug 24. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan–. PMID: 28722989.