WHEEZING (HIŞILTI)
Havanın daralmış veya sıkıştırılmış küçük hava yollarından hareketiyle çıkan tiz ıslık sesidir. Fiziksel bir bulgu olduğu kadar bir semptomdur.
PATOFİZYOLOJİ Küçük bir hava yolunun daralmış veya sıkıştırılmış bir bölümünden geçen hava akışı türbülanslı hale gelerek hava yolu duvarlarının titreşimine neden olur; bu titreşim hışıltı sesi çıkarır. Ekspirasyon sırasında daha sık görülür çünkü bu fazda artan intratorasik basınç hava yollarını daraltır ve akciğer hacmi azaldıkça hava yolları daralır. Hem inspirasyon hem de ekspirasyon sırasındaki hışıltı, tek başına ekspirasyon sırasındaki hışıltıdan daha fazla miktarda obstrüksiyona işaret eder. Geniş ekstratorasik hava yollarının daralmış bir bölümünden türbülanslı hava akışı, ıslıklı bir inspiratuar sesi stridor üretir.
ETİYOLOJİ Küçük hava yolu daralmasına bronkokonstrüksiyon, mukozal ödem, tümör, yabancı cisim veya kalın sekresyonlar neden olabilir. Genel olarak, en yaygın nedenler şunlardır: Astım KOAH (Kronik obstrüktif akciğer hastalığı) Akut bronşit Alerjik reaksiyon Bronşiolit İlaçlar (ACE inhibitörleri, aspirin, beta-bloker, NSAID) Endobronşial tümörler Yabancı cisim İnhale iritanlar Pulmoner ödem
YÖNETİM Hastalar ciddi solunum sıkıntısı içinde olduğunda, değerlendirme ve tedavi aynı anda devam eder.
ANAMNEZ Mevcut hastalık öyküsü, hışıltının başlangıç zamanı, tekrarlayıp tekrarlamadığı belirlenmelidir. Tekrarlarsa, hastalara önceki tanı, semptomların şekli veya şiddetinden farklı olup olmadığı sorulur. Özellikle tanı net olmadığında, başlangıç keskinliği (ani veya kademeli), seyri (kalıcı veya aralıklı, mevsimsel değişiklikler) ve provoke edici veya alevlendiren faktörler (ÜSYE, alerjene maruziyet, soğuk hava, egzersiz, bebeklerde beslenme) not edilir. Önemli ilişkili semptomlar nefes darlığı, ateş, öksürük ve balgamdır. Nedensel bozuklukların semptom ve bulguları araştırılmalıdır: Ateş, boğaz ağrısı ve burun akıntısı > ÜSYE Ortopne, paroksismal nokturnal dispne ve periferik ödem > KALP YETMEZLİĞİ Gece terlemeleri, kilo kaybı ve yorgunluk> KANSER Burun tıkanıklığı, gözlerde kaşıntı, hapşırma ve döküntü> ALERJİK REASKSİYON Kusma, mide ekşimesi ve yutma güçlükleri> ASPİRASYONLU GÖR Özgeçmişte hastalıklar özellikle astım, KOAH ve kalp yetmezliği gibi wheezinge neden olan durumlar; kullandığı ilaçlar sorgulanmalıdır. Hastalık varlığında, daha önce hastaneye yatış, entübasyon veya yoğun bakım ünitesine kabul gibi hastalık şiddeti göstergeleri sorulmalıdır. Aterosklerotik veya konjenital kalp hastalığı ve hipertansiyon dahil olmak üzere kalp yetmezliğine yatkınlık oluşturan durumlar belirlenir. Sigara içme öyküsü ve ikinci el dumana maruz kalma not edilmelidir.
FİZİK MUAYENE Ateş, taşikardi, takipne ve düşük oksijen satürasyonu varlığı için vital bulgular gözden geçirilir. Herhangi bir solunum sıkıntısı belirtisi (yardımcı kas kullanımı, interkostal retraksiyonlar, burun kanadı solunumu, ajitasyon, siyanoz, bilinç düzeyinde azalma) hemen kaydedilmelidir. Solunum sistemi muayenesine, özellikle hava giriş ve çıkışının yeterliliğine, nefes seslerinin simetrisine ve wheezingin lokalizasyonuna (yaygın veya lokalize; inspiratuar, ekspiratuar veya her ikisi) dikkat edilmelidir. Herhangi bir konsolidasyon belirtisi (egofoni, perküsyonda matite) not edilmelidir. Kardiyak muayenede üfürümler, S3 ve juguler venöz dolgunluk gibi kalp yetmezliğini gösterebilecek bulgulara odaklanmalıdır. Burun ve boğaz muayenesinde burun mukozasının görünümü (renk, tıkanıklık), yüzde veya dilde ödem ve rinit, sinüzit veya nazal polip belirtileri not edilmelidir. Ekstremiteler çomaklaşma ve ödem açısından incelenir. Cilt alerjik reaksiyon (ürtiker, döküntü) veya atopi (örn. egzama) açısından incelenir. Hastanın genel görünümü, kaşeksi gibi belirtiler not edilir.