Vücut sıcaklığı nasıl düzenler? Hipotalamus termoregülasyonu kontrol eder. Arka bölge ısıyı koruma görevi görürken, preoptik bölge ısı dağıtımında rol oynar. Vücut sıcaklığına ilişkin bilgiler kutanöz ve çekirdek reseptörlerden hipotalamusa iletilir ve hipotalamus daha sonra çevreye (soğuma için) veya çekirdeğe (ısınma için) kan akışının artmasını veya azalmasını düzenlemek için sinyaller gönderir. Bu kritik bir işlevdir çünkü insan vücudu sistemleri dar bir sıcaklık aralığında (35°C–38,2°C [95°F–100,8°F]) çalışır. Ayrıca sempatik sistem ter üretimini düzenleyerek vücudun soğumasına yardımcı olur.
Isı yayılımını sağlayan dört mekanizma nedir?
- İletim: Bir sıcaklık gradyanı yoluyla doğrudan temas yoluyla ısının bir nesneden (vücuttan) diğerine pasif aktarımı
- Konveksiyon: Vücudun etrafında dolaşan hava veya su moleküllerinin ısı kaybı
- Radyasyon: elektromanyetik dalgalarla ısı transferi; Soğuk ortamlardaki ısı kaybının %65'ini oluşturur ve sıcak iklimlerde önemli bir ısı kazancı kaynağıdır.
- Buharlaşma: Sıvıdan gaz fazına dönüşüm (örneğin ter)
Yüksek kalitede kanıt olmamasına rağmen buzlu suya batırmanın tercih edildiği konusunda genel bir fikir birliği vardır. Ancak acil serviste özellikle başka müdahalelere ihtiyaç duyan hastalarda bu mümkün olmayabilir.
Atmosferin bağıl nemi normal vücut soğutma mekanizmalarını nasıl etkiler?
Buharlaşmanın meydana gelmesi için nem gradyanının, havanın vücuttan daha kuru olmasını sağlayacak şekilde olması gerekir. Nem arttıkça buharlaşma etkisi azalır. Isı vücuttan daha yavaş bir oranda uzaklaştırılır ve bu da daha fazla ısı tutulmasına neden olur. %75'i aşan nem seviyelerinde terin buharlaşması durur.
Isı stresini tahmin etmenin bir yolu var mı?
Islak termometre küre sıcaklığı (WBGT) mutlak sıcaklığı, radyant ısı emilimini ve nemi hesaba katar. Bu ve diğer ölçümler, belirli bir ortamda hipertermi oluşumunu tahmin etmek için daha büyük ölçekte kullanılır ve bir aktiviteye teşebbüs edilip edilmeyeceği (örneğin, maraton gibi rekabetçi bir etkinliğin ertelenmesi gerekip gerekmediği) hakkında bilgi verebilir. Isı Toleransı Testi (HTT) gibi testler askeriyede kullanılmış ve ısı hastalığı olaylarının tekrarlama olasılığını tahmin etmede geçerli olduğu gösterilmiştir.
Isı vücuda nasıl zarar verir?
Isı hücreler için doğrudan toksiktir, protein denatürasyonuna ve ayrıca hücre zarlarının ve çekirdeklerinin parçalanmasına neden olarak hücre apoptozuna ve nekrozuna yol açar. Sıcaktan kaynaklanan stres, ciddi bir sistemik inflamatuar yanıt sendromunu (SIRS) hızlandırabilen çeşitli inflamatuar sitokinlerin salınmasına neden olur. Ek olarak, ısı doğrudan damar endoteline zarar vererek damar geçirgenliğinin artmasına, pıhtılaşma kaskadının aktivasyonuna ve yaygın damar içi pıhtılaşmaya (DIC) neden olur. Isı ayrıca biyokimyasal reaksiyonları hızlandırabilir ve bu da metabolik anormalliklere neden olabilir. >41,6°C (106,9°F) sıcaklıkların insanlar için kritik termal maksimumun üzerinde olduğu kabul edilir ve maruz kaldıktan sonraki saatler içinde hücresel hasara neden olabilir. >49°C (120°F) sıcaklıklar anında hücre ölümüne ve nekroza neden olabilir. Uzun süreler boyunca düşük sıcaklıklar, kısa süreler boyunca yüksek sıcaklıklar ile aynı derecede hasara neden olabilir ve nemdeki artışlar hem ısı endeksini kötüleştirebilir hem de vücudun ısıyı dağıtma yeteneğini zayıflatabilir.
Bu epidemiyolojik açıdan neden önemlidir?
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine (CDC) göre, aşırı ısıya maruz kalma nedeniyle yılda ortalama 600'den fazla ABD ölümü yaşanıyor. Sıcaklığa bağlı hastalıklar, ABD'deki lise sporcuları arasında hastalık ve ölümlerin önde gelen nedenidir. Sıcaklığa bağlı hastalıkların oranı artıyor gibi görünüyor. 8
Birisi neden ısıyı uygun şekilde dağıtamayabilir?
- Enerji üretiminde artış (örneğin egzersiz, deliryum, nöbetler, ateş, sempatomimetik ilaçlar, tiroid fırtınası)
- Hasarlı iletim sistemi (örn. ateroskleroz, diyabet)
- Termostat arızası (örn. hipotalamik yaralanma)
- Pompa arızası/kardiyak çıkışın azalması (örn. kalp hastalığı, β-blokerler)
- Düşük soğutucu seviyeleri/dehidrasyon (örn. yetersiz alım, ishal, kusma, diüretikler)
- Terleme yeteneğinde azalma (örneğin kistik fibroz, skleroderma)
- Radyatör arızası (örn. cilt hastalığı, anhidroz, tıkayıcı giysiler, antikolinerjik ilaçlar)
Daha önce bahsedilen faktörlere ek olarak yaş (bebekler, küçük çocuklar ve yaşlılar), kendine bakamama, alkol kullanımı, obezite ve iklime uyum sağlayamama, sıcaklıktaki değişikliklere tepki verme yeteneğini sınırlayabilir.
Küçük çocuklar neden ısı hastalığına karşı daha yüksek risk altındadır? Isı emilimini artıran daha yüksek bir yüzey/kütle oranına sahiptirler. Ayrıca ısı kaybını düzenleyen ter bezlerinin oranı daha düşüktür.
Isı hastalıklarının spektrumunu listeleyin ve bunları kısaca tanımlayın.
- Isı ödemi: Periferik vazodilatasyon yoluyla interstisyel sıvının birikmesi nedeniyle ellerde, ayaklarda ve ayak bileklerinde geçici şişme, genellikle iklime alışmamış kişilerde meydana gelir. Genellikle kendiliğinden düzelir ve kompresyon çorapları ve yükseltme ile düzeltilebilir. Diüretikler yararlı değildir ve ısı hastalığını kötüleştirebileceğinden kaçınılmalıdır.
- Dikenli ısı (aynı zamanda isilik, miliaria rubra veya liken tropikus olarak da bilinir ): aşırı terleme ve ter kanallarının tıkanmasından kaynaklanan, öncelikle vücudun dar giysilerle kaplı kısımlarında meydana gelen, eritematöz bir temelde kaşıntılı veziküler döküntü. Tıkalı kanallar enfeksiyon kapabilir ve lokalize bölgelere klorheksidin kremi ve az miktarda %1 salisilik asit ile tedavi edilebilir. Talk veya bebek pudrasının rutin kullanımından kaçınılmalıdır.
- Isı krampları (egzersizle ilişkili kas krampları): Efordan sonra veya efor sırasında meydana gelen büyük kas gruplarında ağrılı, istemsiz spazmlar. Isı krampları, hacim azalması ve diğer ısıya bağlı hastalıklar için ek değerlendirmeyi tetiklemelidir. Oral tuz solüsyonları (gastrik boşalmayı geciktirebilen tuz tabletleri değil) veya intravenöz sıvılarla tedavi edilir. Etkilenen kasın gerilmesi, hastanın soğutulması ve dinlenme de yardımcı olabilir.
- Isı senkopu: Periferik vazodilatasyonun kanı merkezden uzaklaştırması sonucu kan basıncında ani bir düşüşün neden olduğu bilinç kaybı, normal zihinsel duruma ve işlevsel yeteneğe hızlı dönüş ile karakterizedir. Dehidrasyon ve uzun süreli ayakta durma ile kötüleşir.
- Isı bitkinliği: Yorgunluğa ve diğer semptomlara (örneğin mide bulantısı, baş ağrıları, kas krampları) yol açan aşırı dehidrasyon ve elektrolit tükenmesi. Hasta hipotansif olabilir. Çekirdek sıcaklıkları genellikle 38,3°C ile 40°C (100,9°F ile 104°F) arasındadır.
- Sıcak çarpması: >40°C (104°F) sıcaklıkta nörolojik fonksiyon bozukluğu ve hiperterminin neden olduğu tıbbi acil durum. Nörolojik değişiklikler konfüzyon ve deliryumdan nöbet ve komaya kadar değişebilir.
Sıcaklığa bağlı hastalıklar nasıl tedavi edilir?
Yönetim, hastanın sıcak ortamdan gölgeli veya klimalı bir alana çıkarılmasını ve mümkünse sıvı kaybının oral elektrolit ve tuz solüsyonlarıyla değiştirilmesini içerir. Daha ciddi vakalarda intravenöz sıvılar endike olabilir. Özellikle sıcak çarpması durumunda derhal soğutmaya başlanmalıdır. Aktif soğutma en verimli şekilde hastanın tüm giysilerinin çıkarılmasıyla, hastanın ıslatılmasıyla ve hastanın üzerinde hava sirkülasyonu için bir fan kullanılmasıyla elde edilir (hem konvektif hem de buharlaşmalı ısı kaybına izin verir). Kasık ve koltuk altı bölgesine soğuk kompresler de uygulanabilir ancak etkisi sınırlıdır. Buzlu su banyolarına daldırma, hastaları soğutmanın çok etkili bir yoludur (suyun havadan 25 kat daha fazla iletim hızından yararlanır); ancak bu bazı ortamlarda pratik değildir. Soğutma battaniyelerinin kullanımı sınırlıdır ve buharlaşmalı soğutma yöntemlerinin yerini almamalıdır. Buzlu gastrik, peritoneal veya rektal lavaj ve kardiyopulmoner bypass gibi invaziv soğutma tekniklerinin, evaporatif soğutmaya göre açık bir avantajı yoktur ve tedavinin başlatılmasında gecikmelere neden olabilir. Çekirdek sıcaklığı izlenmelidir (rektal veya Foley termometresi altın standart olarak kabul edilir). Hipernatreminin aşırı düzeltilmesi nadir durumlarda beyin ödemine yol açabileceğinden, serbest su açıkları yavaşça yerine konulmalıdır.
Isı bitkinliği hakkında bana daha fazla bilgi ver.
Isı bitkinliğine su veya tuz tükenmesi veya her ikisi neden olur. Suyun tükenmesiyle birlikte, sıcak bir ortamda çalışırken yetersiz su tüketiminden kaynaklanan ilerleyici dehidrasyon meydana gelir (buna gönüllü dehidrasyon denir, çünkü bireyler genellikle su kaybının yalnızca üçte ikisini yeniler). Bu durum sıcak çarpmasına kadar ilerleyebilir. Tuz tükenmesi formunda aşırı terlemenin yerini serbest su alır, bu da hiponatremi ve hipokloremi ile normale yakın vücut sıcaklığına yol açar. Ana nedenden bağımsız olarak semptomlar değişken olabilir ve yorgunluk, halsizlik, baş ağrısı, muhakeme yeteneğinin bozulması, baş dönmesi, bulantı/kusma ve kas kramplarını (tuz eksikliği varsa) içerebilir. Ortostatik baş dönmesi ve senkop mümkündür ve aşırı terleme olabilir. Kalp atış hızı artabilir ancak normal de olabilir. Vücut sıcaklığı orta derecede yükselecek (<40°C [104°F]) veya normal olabilir. Sürekli değişen zihinsel durum veya nöbetler gibi majör merkezi sinir sistemi (CNS) işlev bozukluğunun belirtileri, sıcak çarpmasını gösterir.
Sıcak çarpması neden bu kadar kötü?
Sıcak çarpması, yüksek çekirdek vücut sıcaklığı (>40°C [104°F]) ve değişen derecelerde şok ve çoklu organ çöküşüyle birlikte CNS işlev bozukluğu ile karakterize, yaşamı tehdit eden tıbbi bir acil durumdur. Cilt sıcaktır. Hasta terliyor olabilir veya olmayabilir. Semptomlar arasında kas seğirmesi, konfüzyon, uyuşukluk, yönelim bozukluğu, ataksi, anksiyete, psikoz, nöbetler ve koma yer alır. Ataksi ve hafif konfüzyon genellikle sıcak çarpmasının erken belirtileridir, bunun nedeni kısmen beyincik ısıya daha duyarlı olmasıdır. Ayrıca böbrek ve splanknik dolaşımın vazokonstriksiyonu akut böbrek yetmezliğine, karaciğer hasarına ve bağırsak iskemisine yol açabilir. Karaciğer hasarına bağlı koagülopati, pıhtılaşma faktörlerinin aktivasyonu, trombositopeni, fibrinoliz ve vasküler endotelin doğrudan termal hasarından kaynaklanan SIRS veya DIC gelişebilir.
İki tür sıcak çarpmasını açıklayın.
Klasik sıcak çarpması (CHS), sürekli olarak yüksek ortam sıcaklıkları ve nemin olduğu dönemlerde meydana gelir ve özellikle havalandırmanın yetersiz olduğu (klima olmayan) kişileri etkiler. Bu duruma karşı özellikle savunmasız olan kişiler arasında sosyoekonomik durumu düşük olanlar, yaşlılar, bebekler, alkolikler ve kronik tıbbi rahatsızlıkları olan veya sıcak ortama uyum sağlama yeteneğini değiştiren ilaçlar alan hastalar yer alır. Anhidroz yaygındır ve laboratuvar anormallikleri genellikle hafiftir. Eforlu sıcak çarpması (EHS), sıcak iklime normal adaptif tepkileri endojen ısı üretimi (yorucu aktivite) nedeniyle baskılanan aktif, genç, sağlıklı bireylerde (atletler ve askerler gibi) gözlemlenir. Terleme sıklıkla korunur. Laktik asidoz, rabdomiyoliz ve böbrek yetmezliğinin yanı sıra glikojen depolarının tükenmesi ve glikoz metabolizmasının artmasından kaynaklanan hipoglisemi de yaygındır.
Sıcak çarpması geçiren bir hastayı nasıl tedavi edebilirim?
Hava yolu, solunum ve dolaşım (ABC'ler) ele alındıktan sonra, organ hasarını en aza indirmek için sunumdan sonraki 30 dakika içinde hedef sıcaklık <38,9°C (102°F) olacak şekilde derhal ve hızlı soğutma başlatılmalıdır. Tam sıcaklığı belirlemek için soğutma geciktirilmemelidir, ancak tedavi sırasında çekirdek sıcaklığı izlenmelidir. Çok hızlı ısındığında zarar görebilecek hipotermik hastaların aksine, sıcak çarpması geçiren hastaların mümkün olduğu kadar çabuk soğutulması gerekir. Soğuk suya daldırmanın EHS'li hastalar için etkili olduğu gösterilmiştir. Evaporatif soğutma hem CHS hem de EHS için etkilidir. Eşlik eden dehidrasyon için intravenöz sıvılarla resüsitasyon gereklidir, ancak soğutma çabaları periferik vazokonstriksiyon yoluyla kan basıncını artırabilir. Elektrolit takviyesi spesifik laboratuvar bozukluklarına uygun şekilde ayarlanmalıdır. Hemodinamik ve idrar çıkışı resüsitasyon çabalarına rehberlik etmelidir. Aşırı resüsitasyondan kaçınılmalıdır çünkü pulmoner ödemi şiddetlendirebilir. Rabdomiyoliz tipik olarak sıvı resüsitasyonuyla tedavi edilir ancak idrarın alkalinizasyonunu gerektirebilir. Oligürik hastalarda mannitolden kaçınılmalı, ağır vakalarda hemodiyaliz düşünülmelidir. Sıcak çarpması nedeniyle gelişebilecek taşiaritmiler genellikle soğutmayla düzelir ve miyokard hasarını kötüleştirebileceği için mümkünse elektriksel kardiyoversiyondan kaçınılmalıdır.
Sıcak çarpmasının tedavisinde endike olan herhangi bir ilaç var mı ve kaçınılması gereken ilaçlar var mı?
Bahsedildiği gibi, buharlaştırıcı soğutma ve destekleyici bakım çok önemlidir. Asetaminofen veya salisilik asit gibi ateş düşürücü ajanların yararlı olduğu gösterilmemiştir ve hepatik hasarı kötüleştirerek (asetaminofen) veya hipertermi ve koagülopatiyi (salisilatlar) kötüleştirerek zarara neden olabilirler. Norepinefrin gibi α-adrenerjik ajanlardan kaçınılmalıdır çünkü bunlar vazokonstriksiyonu kötüleştirebilir ve kutanöz ısı alışverişini azaltabilir (bu nedenle soğutma tedavisini tehlikeye atabilir). Terlemeyi engelleyen atropin ve diğer antikolinerjiklerden de kaçınılmalıdır.
Isı hastalığı olan hastalarda hangi laboratuvar anormallikleri görülür?
Şiddetli sıcak bitkinliği ve sıcak çarpması olan hastalarda akut böbrek yetmezliği (yüksek kreatinin), hemokonsantrasyon (yüksek hemoglobin/hematokrit), rabdomiyoliz (yüksek kreatinin kinaz), hipernatremi veya hiponatremi (serbest su alımına bağlı olarak), hiperkalemi veya hipokalemi, lökositoz ve DIC (uzamış protrombin zamanı ve kısmi tromboplastin zamanı, yüksek D-dimer). Sıcak çarpmasında karaciğer transaminazları onbinlerce olabilir, ancak yükselmesi 24 saatten fazla sürebilir.
Sıcak çarpmasının ayırıcı tanısı nedir?
- Enfeksiyon
- Genelleştirilmiş (örneğin sepsis, sıtma, tifo, tetanoz)
- Merkezi sinir sistemi (örneğin ensefalit, menenjit, beyin apsesi)
- İlaçlar/toksinler
- Zehirlenme (örneğin, fensiklidin, amfetaminler, kokain, antikolinerjikler, salisilat, diüretikler, antipsikotikler fenotiazinler)
- Çekilme (örneğin, etanol)
- Serotonin sendromu
- Nöroleptik malign sendrom
- Malign hipertermi
- İlaca bağlı ateş
- Endokrin bozuklukları
- Tiroid fırtınası, feokromasitoma
- nörolojik durumlar
- Status epileptikus, beyin kanaması
- Kan pıhtıları
- Derin ven trombozu, pulmoner emboli, derin yerleşimli hematomlar
Ölüm oranı, yaş, altta yatan eşlik eden hastalıklar ve en önemlisi hiperterminin derecesi ve süresi gibi bir dizi faktöre bağlı olarak değişir; %20 ila %60 arasında değişebilir. Kötü prognostik göstergeler arasında ileri yaş, vazopressör tedavisi gerektiren kalıcı hipotansiyon ve entübasyon gerektiren solunum yetmezliği yer alır.
Sıcaklığa bağlı hastalıkları nasıl önleyebilirim?
Hafif, bol giysilerle (daha fazla konveksiyon ve buharlaşmaya izin veren) ısı kaybını en üst düzeye çıkarın ve sıcak bir ortamda herhangi bir yorucu aktivite öncesinde ve sırasında yeterli hidrasyon ve elektrolit takviyesi sağlayın. Aşırı sıcakta eforu mümkün olduğunca sınırlayarak ısı stresini azaltın. Topluluğunuzdaki sıcak hava dalgaları sırasında savunmasız popülasyonları belirleyin ve onların ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik planlar geliştirmeyi savunun.
Peki ya iklimlendirme?
İklimlendirme, normal bir kişinin geliştirdiği, ısı stresine tekrar tekrar maruz kalmanın sonucu olarak gelişen fizyolojik adaptasyondur; bu, terlemenin daha erken başlamasına (daha düşük bir çekirdek sıcaklığında), ter hacminin artmasına ve terin elektrolit konsantrasyonunun azalmasına olanak tanır. Ek olarak, kalp atış hızı genel olarak düşer ve kalp-damar sistemi sıcak ortama uyum sağladıkça atım hacmi daha sağlam hale gelir. Süreç 1 hafta veya daha uzun sürebilir ve bu dönemde efor gerektiren aktivitenin sınırlandırılmasını içerir.
ÖNEMLİ NOKTALAR: ISI HASTALIĞI
- Sıcak çarpması yaşamı tehdit eder ve >40°C (104°F) ateş ve zihinsel durumdaki değişiklik ile tanımlanır. Sıcak çarpması mağdurları terliyor olabilir veya olmayabilir.
- Sıcak çarpması şüphesi üzerine derhal soğutmaya başlanmalıdır. Bir hastayı çok çabuk soğutamazsınız.
- Evaporatif soğutma hızlı, güvenli ve etkilidir.
- Antipiretikler çevresel hipertermi için etkili değildir.