🌿KATATONİ🌿 ‼️Katatoni, normal hareket edememe ile kendini gösteren davranışsal bir sendromdur ve altta yatan psikiyatrik (örneğin, otizm spektrum bozukluğu, bipolar bozukluklar, psikotik bozukluklar ve tek kutuplu majör depresyon) ve genel tıbbi bozuklukları olan hastalarda ortaya çıkabilir.‼️ 👩🏻‍⚕️KLİNİK ÖZELLİKLER👩🏻‍⚕️ 🎀Katatoninin temel özelliği, uzuvlarda ve gövdede tam fiziksel kapasiteye rağmen hastaların normal şekilde hareket edemediği bir motor bozukluktur. 🎀Rahatsızlık, hareketlerde belirgin azalmadan belirgin ajitasyona kadar değişebilir. Hareketi başlatma, durdurma ve planlama bozulabilir ve motor davranış tekrarlayıcı, amaçsız, dış uyaranlara karşı geçirimsiz ve niyetin aksine olabilir. 🎀En yaygın bulgular: 🔹Hareketsizlik (hipokinezi veya akinezi) 🔹Mutizm 🔹Stupor (uyanıklığın azalması ve uyaranlara tepki) 🔹Negativizm (tüm talimatlara veya hareket ettirilmeye yönelik tüm girişimlere direnç) 🔹Mumsu esneklik 🔹Aşırı, amaçsız motor aktivite (heyecan) 🔹Ekofenomenler: •Ekolali - Başka bir kişinin sözlerini anlamsız bir şekilde tekrarlama •Ekopraksi - Başka bir kişinin hareketlerinin anlamsız tekrarı 🍀🍀Katatoninin başlangıcı akut veya sinsi olabilir. Remisyonun ardından, bazı hastalar epizod sırasında yaşadıklarını hatırlayamazlar, diğerleri ise aktivitelerinin farkında olduklarını ve iletişim kuramadıklarını anlatır. 💉ORTAM VE YÖNETİM💊 Katatoninin varlığı, hastanın altta yatan bir psikiyatrik veya genel tıbbi bozukluğu olan ciddi şekilde hasta olduğunu yansıtır . Hastalar genellikle katatonik sendromu ve altta yatan bozukluğu tedavi etmek ve ayrıca aspirasyon pnömonisi, venöz tromboembolizm (derin ven trombozu ve pulmoner emboli), impaksiyonlu kabızlık ve idrar retansiyonu gibi katatoni komplikasyonlarını önlemek ve yönetmek için hastaneye yatırılır. 🪴🪴🪴Katatonisi olan tüm hastalar için klinisyenler aşağıdakileri önlemeye ve yönetmeye çalışmalıdır: 🌻Dehidratasyon ve dengesiz beslenme– Yemek yemeyi veya içmeyi reddeden hastalar, giriş ve çıkış açısından izlenmelidir ve enteral veya parenteral sıvılar ve beslenme gerektirebilir. 🌻Derin ven trombozu ve pulmoner emboli– Katatonisi olan hastaların yüzde 25'inden fazlasında derin ven trombozu oluşabilir; Katatoninin gecikmiş alt tipi en yüksek riski sunar. Venöz tromboembolizmin önlenmesi ve tedavisi, dereceli kompresyon çorapları, aralıklı pnömatik kompresyon ve antikoagülanları içerir. 🌻Basınç Ülserleri- Basınç tahliyesi, basınç (dekübit) ülserlerinin önlenmesinde en önemli faktördür ve uygun hasta konumlandırması ve basınç azaltıcı cihazların uygun kullanımı ile gerçekleştirilebilir. Yatağa bağlı bireylerin konumlandırılması, sakrum gibi kemik çıkıntıları kaplayan hassas dokuya dikkat edilerek düzenli bir dönüş ve yeniden konumlandırma programı (örneğin, her iki saatte bir) içerir. 🌻Heyecan ve Dürtüsellik – Katatonik heyecan ve dürtüsellik en güvenli şekilde lorazepam gibi bir benzodiazepin ile tedavi edilir , ancak bazen tecrit ve fiziksel kısıtlamalar da gereklidir. Antipsikotik ilaçlardan kaçınılmalıdır. 🧶 TEDAVİ 🧶 Katatoninin yönetimi, sonuçları iyileştirebilecek altta yatan nedenin tanımlandığı anda tedavi edilmesini içerir. 🪴🪴Katatoni için birinci basamak tedavi, katatoni alt tipine, klinik aciliyete ve tedavilerin mevcudiyetine bağlı olarak bir benzodiazepin veya elektrokonvülsif tedavidir. 🍄🍄Malign katatonili hastalar için, benzodiazepin artı EKT'yi mümkün olan en kısa sürede uygulamak için hemen hazırlık önerilir. Benzodiazepin ilk 24 ila 48 saat içinde önemli bir yanıt verirse, EKT yerine devam edilebilir. 🍃🍃Davranışsal fenotip (motor bozukluk) gecikmeli veya heyecanlı olsun, malign olmayan katatonili hastalar için bir benzodiazepin ( en sık olarak lorazepam kullanılır) ile tedavi önerilir. ‼️Dopamin bloke eden ilaçlardan kaçınmalıyız. Klinisyenler psikotik, dürtüsel veya agresif hastalar dahil katatonili hastalarda antipsikotiklerden ve diğer dopamin bloke edici ilaçlardan (örneğin antiemetik ajanlar) kaçınmaya çalışmalıdır.‼️                                               KAYNAKÇA: