🧨 KOMPARTMAN SENDROMU 🚑Kapalı bir osteofasial alanda hidrostatik basınç artışı ile ortaya çıkan kas ve sinir dokusu hipoperfüzyonu kompartman sendromu olarak adlandırılır 🚨Epidemiyoloji Travma Dışı 🌑Sert bir yüzeyde >1 saat immobil kalmak 💊İlaç ya da alkol intoksikasyonu 🌫 Karbon monoksit entoksikasyonu 🧠 Serebrovasküler olay ☠️ Kafa travması ve bilinç kaybı 🦴 Yaşlı, kalça kırığı olan hasta 🔪Cerrahi sırasında hastaya uygun pozisyon verilememesi 🪓 Darp Travma ⛰ Deprem 🏚 Bina çökmesi 💣 Bomba patlaması 🏝 Toprak kayması 🏗İnşaat kazaları 🗾 Maden kazaları Etiyoloji 🦴 Kırıklar 💣 Crush yaralanma 🩸 Arter hasarı – Post iskemik ödem: İskemi ile birlikte hücre bütünlüğünün bozulması – Reperfüzyon hasarı 🔥🔥Yanıklar Patofizyoloji ⚡️ Direkt olarak iskemiye bağlı değildir 🌀Kas sarkolemmasının gerilmesi ana nedendir 🛑 Sarkolemma geçirgenliği artar ❄️ Sodyum, su ve ekstrasellüler kalsiyum hücre içine girer 🧊 Hücre şişer, hücre içi kalsiyum artar ⭕️Hücresel fonksiyonlar ve solunum bozulur ✅ ATP üretimi azalır 💉 Kas ölür 📌 Ortaya çıkan kas şişmesi erken ya da geç dönemde kompartman sendromuna neden olur 📌 Kas hücrelerinin ölümü sonrası hücre içi metabolitlerin sistemik dolaşıma girmesi ile reperfüzyon hasarı oluşur 📌 Ortaya çıkan süperoksit anyon yani serbest radikaller hücre zarını daha da hasara uğratır 📌 Reperfüzyon hasarı sıkışan vücut kısmı serbestlendikten sonra klinik olarak ortaya çıkar ✏️ Kapalı bir osteofasial alanda hidrostatik basınç artışı ile ortaya çıkan kas ve sinir dokusu hipoperfüzyonu ✏️ Normal kompartman basıncı < 15 mmHg ✏️ > 30 mmHg basınç kasta iskemi yapar ✏️ Basınç sürekli bu değerin üstünde kalır ise fasyotomi gereği vardır ✏️Geri dönüşsüz kas hasarı 6 saatte ✏️Geri dönüşsüz sinir hasarı 4 saatte🧊 ☄️☄️Kas İskemisi 🌡 4 saatten sonra miyoglobinüri 🔺 Böbrek yetmezliği 🔺 İdrar çıkışı yüksek tutulmalı 🔺 İdrar alkali hale getirilmeli 💥💥Sinir İskemisi 💀 İlk 1 saatte iletim normal 💀 1- 4. saatler – nöropraksik hasar (reversibl) 💀 8 saat - axonotmesis ve irreversibl hasar ♦️Eşlik Eden Diğer Tablolar 🧩 Diğer ekstremitelerde kırık ve laserasyonlar 🧩 Abdomen sıkıştığında intraabdominal organ yaralanmaları 🧩 Toraksın sıkıştığı durumlarda travmatik asifiksi 🧩 Tozinhalasyonu, duman inhalasyonu 🧩 Yanıklar 🧩 Karbon monoksit zehirlenmesi 🧩 Hipotermi ve hipertermi Ana Bozukluklar ♟ Hipovolemi : Zarar görmüş kas içine sıvı sekestrasyonu ♟ Hiperkalemi ♟ Hipokalsemi: Kalsiyum kas dokusu içinde birikir ♟ Hiperfosfatemi ♟ Metabolik asidoz ♟ Miyoglobinemi / miyoglobinüri Sıvı Desteği 🌐 Herhangi bir ekstremiteye ulaşıldığında hemen sıvı infüzyonuna başlanmalıdır. 🌐 0.9 %’luk izotonik sodyum solüsyonu tercih edilir 🌐Ringer laktat 4 mEq/lt potasyum içerdiğinden hiperkalsemiyi kötüleştirir 🌐 Ringer laktat kalsiyum içerir 🌐 Sıvı resusitasyonuna erken başlandığında, özellikle de yaralı sıkıştığı yerden çıkmadan başlandığında böbrek yetmezliği engellenebilir Önerilen IV Sıvı Miktarları 🎴Çocuklarda 20 cc/kg/saat 🎴Genç erişkinlerde saatte 1-1.5 lt/saat 🎴 Erişkinlerde 10 cc/kg/saat 🎴 Olabildiğince erken idrar sondası konmalıdır ♦️ Hedeflenen idrar çıkışı ♦️ Erişkinlerde > 50 cc/saat ♦️ Çocuklarda > 2 cc/ kg/saat 🪁 Yaralıya oksijen verilmesi ♟♟ Ağrının kesilmesi ♟ Tetanoz ve enfeksiyon profilaksisi ♟ Diüretik verilmesi: Furosemid idrarı asit hale getirir!!! ♟ Asetazolamid verilmesi: İdrarı alkali hale getirir 🎯🎯Akut kompartman sendromunun tek etkili tedavisi fasyotomidir🎯🎯 ACİLDE MÜDAHALELER 🎰 Kan basıncının ölçülmesi 🎰 Ağrı şiddetinin ölçülmesi 🎰 Nabız, pasif germe ile ağrı, kas gücü, duyu muayenesi (her 4 saatte bir) 🎰 Günlük kreatinin fosfokinaz ölçümü KOMPLİKASYONLAR • Kronik şişlik • Kronik ağrı • Kontraktür • Kas güçsüzlüğü • Sinir hasarı • Ampütasyon • Kozmetik sorunlar               KAYNAKÇA: