1.Yara bakımı:
Tüm yaralanmalarda yara yeri büyük boy enjektör ile serum fizyolojik kullanılarak yıkanmalıdır.
Mümkün olduğu kadar dikiş ve benzeri girişim yapılmaması tercih edilir. Kuduz profilaksisi yanı sıra dikiş de gerekiyorsa, virüsün sinir içine inokülasyon riskini en aza indirmek için kişinin klinik durumu uygun ise, yara çevresine ve içine kuduz immünglobulini yapıldıktan 2 saat sonra az sayıda dikiş atılabilir.
2.Antibiyotik profilaksisi:
Tüm insan ısırıklarında antibiyotik profilaksisi verilmelidir. Hayvan ısırmalarında ise aşağıdaki durumlarda antibiyotik profilaksisi verilmelidir;
Yüzden ısırılmalar
Elden ısırılmalar
Kemik ve eklem penatrasyonu olasılığı olan ısırılmalar
Protez ekleme yakın yaralar
İmmünyetmezlikli kişiler (splenektomi ve diabet dahil) ◽️Genital bölge yaralanmaları
Derin delinme yaraları (özellikle kedilerle olan)
Kapatma gerektiren yaralar
Profilakside tercih edilecek antibiyotikler: 💊Amoksisilin-klavulanat (875-125 mg, 2x1 po veya 500-125 mg, 3x1po) Penisilin alerjisi varlığında; 💊Klindamisin (300 mg, 4x1 po) + Trimetoprim/sulfametoksazol forte tablet (2x2 po) 💊Doksisiklin (100 mg, 2x1 po) + metronidazol (500 mg, 3x1) ya da klindamisin (300mg-450 mg, 3x1) 💊Gebelerde, penisilin alerjisinde klindamisin tercih edilmelidir. Makrolidler (Azitromisin 500 mg, 1x1 po, Klaritromisin 500 mg, 2x1 po) de kullanılabilir.
Erişkinler için antibiyotik profilaksi süresi belirgin kirli olmayan yara durumunda 3 gün, kirli yara durumunda 5 gündür.
3.Tetanoz profilaksisi: Tüm hastalar tetanoz profilaksisi yönünden değerlendirilmelidir. Profilakside gerektiğinde tetanoz immünglobulini kullanılır.
İnsan kaynaklı tetanoz immünglobulini 250 IU, IM
At kaynaklı immünglobulin 1500-3000 IU, IM
4.Kuduz aşısı uygulaması:
4 Dozluk Aşı Şeması: 0., 3., 7. günlerde birer doz ve 14 ile 28. günler arasında dördüncü doz
2.1.1. Aşı Şeması: 0. gün 2 doz, 7. ve 21. günlerde birer doz olmak üzere toplam 4 doz
5.Kuduz immünglobulin uygulaması:
Heterolog (at kaynaklı) 40 IU/kg 🙎♀🙍♂İnsan kaynaklı 20 IU/kg
İmmünglobülinin tamamı, anatomik olarak uygun ise yara çevresine ve yara içine yapılmalı, anatomik olarak uygun değilse bir kısmı kompartman sendromu dikkate alınarak yara çevresine ve yara içine yapılmalı, geri kalanı sistemik olarak IM yolla (gluteal bölgeye yapılmamalıdır, öncelikle deltoid veya bacak anterolateral bölgesine) yapılmalıdır.
Eğer önerilen doz miktarı tüm yaraya uygulamak için yetersiz kalıyorsa steril serum fizyolojik ile yaranın büyüklüğüne göre yeteri kadar sulandırılarak yara içine ve çevresine uygulanmalıdır.
İmmünglobülin asla aşıyla aynı enjektörle ve aynı anatomik bölgeye yapılmaz.
İmmünglobulin uygulamalarında anafilaktik reaksiyon riski için adrenalin/epinefrin hazır bulundurulmalıdır.
Dr. Hava Aleyna İLHAN
KAYNAKÇA: Kuduz Profilaksi Rehberi, T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, 1134, Ankara ,2019