Liken Skleroz
Liken Skleroz
Benign, kronik seyirli progresif bir dermatolojik hastalıktır. Belirgin inflamasyon, epitelde incelme ve kendine özgü dermal değişiklikler içeren; ağrı ve kaşıntı ile karakterizedir. Bu alanlar zamanla atrofiye olma eğilimindedir.
Liken skleroz büyük oranda (%85-98) anogenital bölgeyi tutar. Buna ilaveten diğer ekstragenital bölgeleri de tutabilir.
Etiyoloji
Kesin olarak etiyolojisi bilinmemektedir fakat çeşitli mekanizmalar öne sürülmüştür. Bu mekanizmalar temelde; genetik faktörleri, lokal (bölgesel-yerleşimsel) faktörleri, immünolojik anormallikleri, hormonal faktörleri, enfeksiyonları ve hücresel kinetikleri içermektedir.
Liken skleroz kadınlarda erkeklere oranla 6 kat daha sık görülmektedir. Bu sebeple genel olarak kadın hastalar özellikle genital (vulvar) pruritus yakınması ile kliniklere başvururlar. Genellikle genital bölgede kaşıntı, hassasiyet, ağrı ve irritasyon ön plandadır.
Semptomlar
Vulvar pruritus, anal rahatsızlık hissi, disparüni (cinsel ilişki esnasında ağrı duyulması), dizüri.
Bulgular
Beyaz atrofik papüller (plaklara da dönüşebilir), erken evrelerde ise foliküler tıkanma ile prezante olabilir. Ayrıca; hemorajik, purpurik, hiperkeratotik, büllöz, erode veya ülsere lezyonlarla da hastalar prezante olabilirler.
Tanı
Tanı temel olarak tipik klinik bulguların varlığı ve histopatolojik inceleme ile konmaktadır. Fakat her olguda histopatolojik inceleme amaçlı biyopsi yapılmamaktadır. Tipik klinik bulguların varlığı tanı için genellikle yeterlidir. Ayrım yapılamadığı durumlarda veya tanının kesinleştirilmesi istendiği durumlarda biyopsi alınır ve histopatolojik inceleme yapılır.
‼️Otoimmün bir etiyoloji de olabileceğinden liken skleroz tanısı konulduğu zaman diğer otoimmün hastalıklar da araştırılmalıdır. (Tiroid, diyabet, pernisyöz anemi vb.)
‼️Klinisyenler ayrıca eşlik eden bakteriyel veya fungal enfeksiyonlarım varlığı açısından da alert olmalıdır.
Ayırıcı Tanı
⚜️Liken planus
⚜️Liken simplex kronikus
⚜️Endojen ve eksojen dermatitler
⚜️Vitiligo
⚜️Müköz membran pemfigoid
⚜️Anal fissür ve hemoroidler
⚜️Kandidiyazis
⚜️Psöriyazis
⚜️Östrojen hormon defisiti
‼️Unutulmamalıdır ki liken skleroz, artmış malignensi riskine sahip bir hastalıktır. Skuamöz hücreli karsinom, bazal hücreli karsinom, melanom, merkel hücreli karsinomlarla ilişkili olduğu klinik olarak gösterilmiştir.
Tedavi Yaklaşımı
🔆Hasta Eğitimi
🔆Medikal Tedavi: Topikal kortikosteroidler medikal tedavinin ilk sırasını oluşturmaktadır. (Özellikle kobetazol tercih edilmektedir.) Ayrıca intralezyonel kortikosteroid uygulaması da tercih edilebilmektedir. Kaşıntının giderilmesinde lokal kortikosteroidlerin yanısıra deriyi yumuşatıcı merhemler de reçete edilebilir.
🔆Bu tedavilere yanıtsızlık olduğu durumlarda topikal kalsinörin inhibitörleri kullanılmaya başlanmaktadır.
🔆Ayrıca alternatif tedavi yöntemleri olarak; oral asitretin, UVA-1 fototerapisi, fotodinamik terapi, topikal progesteron ve topikal testosteron kullanılabilmektedir.
Dr. Eren ÜRER Kaynakça: