LİTYUM TOKSİSİTESİ

• Lityum, akut mani epizodlar ve bipolar bozukluğun tedavisinde onaylanmış ve etkin bir ilaçtır.[i]
• Lityum toksisitesinin bilinen bir panzehiri yoktur. 3 mEq/L'nin üzerindeki konsantrasyon tıbbi acil durum olarak kabul edilir; 3 mEq/L'nin üzerindeki serum konsantrasyonları çoklu organ tutulumu, koma ve sonunda ölümle ilişkilendirilebilir.[ii]
• Lityum toksisitesi riski diğer medikasyonlar ile kombine edildiğinde artmaktadır. Çoğu zaman toksisite ilaç-ilaç etkileşimini içermektedir
• Tüm toksisitelerde oldugu gibi hastanin ilk stabilizasyonu, havayolunun korunması ve ventilasyon ile ilgili ve hemodinamik desteğin sağlanmasıdır. IV erişimin sağlanması, kardiyak ritm monitorizasyonu ve renal fonksiyon testlerini, sıvı ve elektrolit düzeylerini, kalsiyum düzeylerini, magnezyum düzeylerini, tam kan sayımını ve lityum ve diğer olası alınan maddelerin serum düzeylerini içeren kan ve idrar laboratuvar analizlerinin istenmesi gerekmektedir.[iii]

• Nörolojik bulguları olan, böbrek fonksiyon bozukluğu olan veya standart tedaviyi tolere edemeyen hastalarda hemodiyaliz gerekebilir.

• Semptomlar maruz kalma türüne bağlı olarak değişir
  • Akut
    • Gastrointestinal: mide bulantısı, kusma, ishal, karın ağrısı
      • En sık görülen semptomlar, yemekten sonra daha erken ortaya çıkar
      • HEENT: kuru mukozalar
      • Kardiyovasküler (CV): hacim kaybına bağlı taşikardi ve hipotansiyon

 

• • • Nörolojik: baş dönmesi, zihinsel durum değişikliği
      • Lityumun merkezi sinir sistemine dağılmasından sonra ortaya çıkar.

• Nörolojik: nistagmus, titreme, hiperrefleksi, ataksi, zihinsel durumda değişiklik

• • Kronik
    • Semptomlar genellikle belirsiz ve spesifik değildir, ağırlıklı olarak nörolojiktir.
    • Nörolojik: baş dönmesi, ataksi, zihinsel durum değişikliği
    • Gastrointestinal semptomlar çok daha az belirgindir

• Nörolojik: nistagmus, titreme, hiperrefleksi, klonus, fasikülasyonlar, ataksi ve zihinsel durumdaki değişiklik

 

• • Akut-kronik
    • Hem akut hem de kronik toksisite belirtileri

• Kesin tanı: Lityum maruziyeti öyküsü, lityum toksisitesi ile uyumlu semptomlar ve saptanabilir bir lityum düzeyi (düzey terapötik aralığa düşse bile toksisiteyi dışlayamaz)
• Tanıdan şüphelenmek
  • Altta yatan psikiyatrik hastalığı olan ve lityum kullanan ve mental durumunda herhangi bir değişiklik veya yeni nörolojik semptomlarla başvuran hasta
  • Lityum kullanan ve böbrek fonksiyonunda herhangi bir değişiklik gelişen bir hasta

• Aktif kömür lityumu bağlamaz
• Sürekli salımlı preparatların büyük miktarda yutulması durumunda tüm bağırsağın irrigasyonu (nazogastrik tüp aracılığıyla polietilen glikol 1-2 L/saat) düşünülebilir.

 

• KOMPLİKASYONLAR
• Geri dönüşü olmayan lityumun etkili nörotoksisite sendromu
  • Lityumun neden olduğu demiyelinizasyonun neden olduğuna inanılan, lityum toksisitesinin geri dönüşü olmayan nörolojik ve nöropsikiyatrik sekellerinden oluşan bir sendrom
  • Tanım, önceden semptomların olmamasını ve semptomların lityumun kesilmesinden sonra ≥ 2 ay boyunca devam etmesini gerektirir.
  • Nöropsikiyatrik bulgular arasında hafıza ve bilişsel eksiklikler ve subkortikal demans yer alır.
  • Belirtiler arasında serebellar disfonksiyon, ekstrapiramidal sendromlar ve beyin sapı disfonksiyonu yer alır.[iv]

                Dr. Simge DEMİR                   KAYNAKÇA: [i] Lityum, Bölüm 175, Sandra M.Schneider, Daniel J. Cobaugh, Tintinelli [ii] Lityum karbonat tabletleri, kapsülleri ve oral çözelti prospektüsü. Eatontown, NJ: West-Ward Pharmaceuticals Corp.; 2018 Aralık [iii] Lityum, Bölüm 175, Sandra M.Schneider, Daniel J. Cobaugh, Tintinelli [iv] Lithium Toxicity - Emergency Management, Anita K. Mudan MD, Rachel Chin MD