MULTİPL SKLEROZ
Multipl skleroz, merkezi sinir sistemini etkileyen, kronik ve sıklıkla sakatlığa neden olan bir hastalıktır; immün aracılı olduğu kabul edilir. Çok odaklı inflamasyon alanları, demiyelinizasyon, gliosis (yara izi) ve nöron kaybıyla karakterizedir. Lezyonlar genellikle merkezi sinir sistemi içinde farklı zamanlarda ve farklı yerlerde gelişir (zaman ve mekanda yayılma olarak adlandırılır). Klinik seyir, klinik olarak iyi huyludan hızla ilerleyen ve zayıflatıcıya kadar değişen değişkenlik gösterir.
Hastalık, aralıklı merkezi sinir sistemi (CNS) demiyelinizasyon atakları ve bunun sonucunda tekrarlayan-düzelen bir seyir izleyen nörolojik bozuklukla karakterizedir. Bazı hastalarda ilerleyici nörolojik defisitler ve kalıcı sakatlık gelişir. Hastalığın alevlenmesi olan MS hastaları sıklıkla intravenöz immün globulin (IVIG), kortikosteroidler, glatiramer asetat ve interferon beta gibi immünomodülatörlerle tedavi edilir.
SEMPTOMLAR: İşlev Belirtiler ve Bulgular
- Kranial sinirler: Optik nörit, diplopi, nistagmus, yüz parezi ve ağrı
- Motor sinirler: Zayıflık, spastisite, abartılı derin tendon refleksleri
- Duyusal: Uyuşma, karıncalanma, "iğne batması" parestezi, soğukluk
- Beyincik: Yürüyüş dengesizliği, dizartri, gövde ataksisi
- Mesane, bağırsak ve cinsel işlev bozuklukları: İdrar kaçırma, kabızlık, erektil disfonksiyon.
- Bilişsellik: Zayıf hafıza, dikkat dağınıklığı, bilişsel bozukluk
AYIRICI TANILAR
MS semptomlarının belirgin heterojenliği göz önüne alındığında, ayırıcı tanı çok geniştir ve merkezi ve periferik sinir sistemi bozukluklarını, oftalmolojik ve nöropsikiyatrik bozuklukları ve çok sayıda sistemik ve inflamatuar/otoimmün bozukluğu içerir. Dikkate alınacak hususlar mevcut semptomlara bağlı olarak değişecektir ancak iskemik ve hemorajik inme, CNS enfeksiyonu veya malignite, nöropati ve sistemik lupus eritematozus gibi romatolojik durumları içerebilir.
HASTALIĞIN YÖNETİMİ
Hastalığı değiştiren tedavilerle erken tedavi, nüksetme oranlarını azaltabilir, sakatlığın ilerlemesini azaltabilir ve sağkalımı iyileştirebilir. Acil serviste MS'in yönetimi tipik olarak MS nüksetmesinin tedavi edilmesini gerektirir. Hastalığı değiştiren tedaviler ve MS ile ilişkili komplikasyonların yönetimi de dahil olmak üzere devam eden tedaviler, en iyi şekilde hastanın nöroloğu veya birinci basamak hekimi tarafından yapılır. Yüksek doz IV kortikosteroid tedavisi semptomların süresini kısaltır ve MS nüksünü yönetmek için kabul edilen en iyi uygulamadır; ancak en iyi dozaj rejimleri veya tedavi süreleri üzerinde anlaşmaya varılmış bir durum yoktur. Yaygın bir tedavi rejimi, oral steroid dozunun azaltılarak veya azaltılmadan, 3 ila 5 gün boyunca günde 500 ila 1000 mg IV metilprednizolondur. Oral tedaviye mi yoksa IV tedaviye mi karar verilmesi ideal olarak ortak
karar alma yoluyla ve hastanın nöroloji uzmanına danışılarak yapılmalıdır.
KAYNAKÇA:
[1] National Institute for Health and Care Excellence: Multiple Sclerosis in Adults: Management. Clinical guideline CG186. NICE website. Published October 8, 2014. Updated November 11, 2019. Accessed March 2, 2022. [2] Rosen's Emergency Medicine: Concepts and Clinical Practice Book Chapter: Brain and Cranial Nerve Disorders.