**MULTİPL SKLEROZ (MS): Tanı ve Tedavi Rehberi**
Multipl skleroz (MS), merkezi sinir sistemi olan SSS'nin ak maddesini etkileyen, yineleyici ve/veya ilerleyici inflamatuar, demiyelinizan bir hastalıktır. Hastalık, miyelin kılıf, oligodendrositler ve aksonun hasar gördüğü bir süreçle karakterizedir. İşte MS ile ilgili önemli bilgiler:
**Epidemiyoloji:**
- MS, en sık görülen demiyelinizan hastalıktır.
- Kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür (3:1).
- Genellikle 20-40 yaş arasında başlar; çocuklarda ve 50 yaş üzerinde nadir görülür (18 ay-70 yaş arası).
- Ilıman iklimlerde daha sık görülme eğilimindedir.
**Etyoloji ve Fizyopatoloji:**
- MS'nin tam etyolojisi ve fizyopatolojisi henüz tam olarak anlaşılamamıştır.
- Çevresel faktörler (enfeksiyonlar, sigara, D vitamini eksikliği, diyet), genetik yatkınlık ve otoimmünite gibi etkenlerin rolü vardır.
- Bazı virüsler (EBV, CMV, VZV) zaman zaman suçlanmıştır.
**Klinik Bulgular:**
- Beyin veya omurilikte gelişen plaklar nedeniyle ortaya çıkar.
- Plaklar, Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR) ile belirlenebilir.
- Beklenen belirtiler: Ekstremitelerde güçsüzlük (spinal kord tutulumu), duyusal belirtiler, ataksi (serebellar tutulum), nistagmus, diplopi (optik nörit), kognitif belirtiler.
- Beklenmeyen belirtiler: Hareket bozuklukları, epileptik nöbet, başağrısı, demans düzeyinde kognitif yıkım, kortikal belirtiler, işitme kaybı.
**İlk Belirtiler:**
- Lhermitte belirtisi: Başın ani öne fleksiyonu ile boyundan vücuda yayılan elektrik çarpması hissi (servikal spinal lezyonlarda görülür).
- Klinik İzole Sendrom (KİS): İlk nörolojik tablo, MR'da lezyonların gözlenmesiyle birlikte.
**Tanı:**
- MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme) birincil tanı aracıdır.
- BOS (beyin omurilik sıvısı) incelemesi, lökositoz ve oligoklonal bant görünümü içerebilir.
- Elektromyografi (EMG) - GBS (Guillain-Barré Sendromu) ayırıcı tanısında yardımcıdır.
- Tanıda, başka bir nedenin açıklanamaması önemlidir.
**Tedavi:**
- Atak dönemlerinde yüksek doz steroid ve ACTH kullanılabilir.
- Etken varsa, etkenin tedavisi.
- Genel bakım ve rehabilitasyon.
- İmmünmodülatör ve immünsupresif ilaçlar kullanılabilir.
**Atak Tedavisinde Diğer Ajanlar:**
- Adrenokortikotropik Hormon (ACTH) kullanılabilir.
- Uygulama için serum kullanılır ve tedavi süresince tuz ve karbonhidrat alımına dikkat edilir.
Kaynaklar 1. Khare S, Seth D. Lhermitte′s Sign: The Current Status. Ann Indian Acad Neurol. Published online 2015:154. doi:10.4103/0972-2327.150622
2. Farber R, Hannigan C, Alcauskas M, Krieger S. Emergency Department visits before the diagnosis of MS. Multiple Sclerosis and Related Disorders. Published online May 2014:350-354. doi:10.1016/j.msard.2013.11.004
3. IM interferon -1a delays definite multiple sclerosis 5 years after a first demyelinating event. Neurology. Published online January 25, 2006:678-684. doi:10.1212/01.wnl.0000200778.65597.ae
4. Abboud H, Mente K, Seay M, et al. Triaging Patients with Multiple Sclerosis in the Emergency Department. International Journal of MS Care. Published online November 1, 2017:290-296. doi:10.7224/1537-2073.2016-069
5. Milo R, Miller A. Revised diagnostic criteria of multiple sclerosis. Autoimmunity Reviews. Published online April 2014:518-524. doi:10.1016/j.autrev.2014.01.012
6. Swanton JK, Rovira A, Tintore M, et al. MRI criteria for multiple sclerosis in patients presenting with clinically isolated syndromes: a multicentre retrospective study. The Lancet Neurology. Published online August 2007:677-686. doi:10.1016/s1474-4422(07)70176-x
7. Brownlee WJ, Hardy TA, Fazekas F, Miller DH. Diagnosis of multiple sclerosis: progress and challenges. The Lancet. Published online April 2017:1336-1346. doi:10.1016/s0140-6736(16)30959-x
8. Dobson R, Ramagopalan S, Davis A, Giovannoni G. Cerebrospinal fluid oligoclonal bands in multiple sclerosis and clinically isolated syndromes: a meta-analysis of prevalence, prognosis and effect of latitude. Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry. Published online February 21, 2013:909-914. doi:10.1136/jnnp-2012-304695
MULTİPL SKLEROZ TANI ve TEDAVİ KILAVUZU 2016 ISBN: 978-605-89294-4-9 Basım Tarihi: Galenos Yayınevi, İstanbul, 17.11.2016
ÖZGEÇMİŞ Dr.Uhut Emre ÇEBİ(Özgeçmiş:1999 Zonguldak doğumluyum sırasıyla 467 Evler İÖO,Fener İÖO, Yayla İÖO, Zonguldak Fen Lisesi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde öğrenim gördüm. Yarışmacı arkadaşlara başarılar diliyorum.:)