ÖKSÜRÜK HASTASINA YAKLAŞIM

Öksürük, mukus, zararlı maddeler veya patojenlerin solunum yollarından ve akciğerlerden uzaklaştırılmasını kolaylaştırmak için genellikle geçici (akut) süreler boyunca mevcut olan koruyucu bir mekanizmadır.[i] Öksürüğü olan bir hastanın tedavisine yönelik yaklaşım, öncelikle öksürüğün neden(ler)ini belirlemek ve ardından nedenleri tedavi etmektir. Öksürük, enfeksiyonlar, inflamatuar ve neoplastik durumlar ve birçok pulmoner ve ekstrapulmoner durum dahil olmak üzere önemsiz veya ciddi hava yolu veya akciğer hastalıklarının göstergesi olabilir. İlk ziyarette klinisyenin en önemli düşüncesi  şiddetini belirlemek, öksürüğün olası nedenlerini değerlendirmek ve araştırmaları ve tedaviyi planlamaktır. Hastanın öyküsündeki ve muayenesindeki çeşitli göstergeler tanıya yönelik ipuçları sağlayabilir, ancak bunlar tamamen güvenilir veya spesifik olmayabilir ve birçok vakada bulunmayabilir. Öksürüğün yaygın nedenleri;akut enfeksiyonlar,pnömoni, akut-kronik bronşit,kronik enfeksiyonlar,tüberküloz,kistik fibrozis,astım,KOAH,sarkoidoz, akciğer kanseri,amfizem, kardiyovasküler hastalıklar, Aort anevrizması, gastroözefageal reflü, OSAS, ACE inhibitörleri vs.[ii] Öksürük bastırma tedavileri nedene yönelik tedavinin etkin olmadığı durumlarda yapılır.

• Non-Farmakolojik Tedavi: Solunum egzersizleri, öksürük baskılama tedavisi, vokal ve laringeal hijyen eğitimi ve psikoeğitim danışmanlığından oluşan konuşma patolojisi yönetimi veya öksürük baskılama tedavisinin, öksürük semptom skorlarını ve öksürük sayımlarının yanı sıra solunum, ses ve üst solunum yolunu iyileştirmede etkili olduğu gösterilmiştir
• Farmakolojik Tedavi: Öksürük önleyiciler, beyin sapı içindeki merkezi mekanizmaların veya solunum yollarındaki periferik öksürük sensörlerini içeren mekanizmaların inhibisyonu yoluyla işe yarayabilir. İdeal bir antitussif, hastalık durumunda öksürüğün hipertussif bileşenini baskılayan ancak koruyucu öksürüğün aktif olmasına izin veren bir antitusif olacaktır. Morfin, diamorfin ve kodein dahil olmak üzere opiatlar sıklıkla antitussif ajanlar olarak kullanılırDekstrometorfan, narkotik olmayan bir antitussiftir, analjezik veya sedatif özellikleri olmayan sentetik bir morfin türevidir ve genellikle reçetesiz satılan birçok bileşik öksürük preparatının bir bileşeni olarak bulunur. Ağızdan verildiğinde akut ve kronik öksürüğün baskılanmasında kodein kadar etkilidir. ⁷³Yetişkinlerde üst solunum yolu enfeksiyonlarıyla ilişkili öksürüğe karşı antitussif etkinliğe sahiptir, ancak çocuklarda yoktur

Nöromodülatör ajanlar, idiyopatik veya dirençli öksürüğün altında yatan artan sinir duyarlılığı üzerinde etki gösterir. Amitriptilin, gabapentin ve morfin gibi merkezi etkili nöromodülatörlerin öksürüğe özgü yaşam kalitesi üzerinde olumlu etkileri vardır. Ekspektoranlar ve mukolitikler salgıların hacmini veya bileşimini değiştirebilir. İyi bir kanıt olmamasına rağmen, asetilsistein, karbosistein, bromheksin ve metilsistein gibi mukolitik ajanlar, kronik bronşitli hastalarda balgam viskozitesini azaltarak ekspektorasyonu kolaylaştırmak için sıklıkla kullanılır. Oral asetilsistein ile bronşit alevlenmelerinin sayısında küçük bir azalma, buna öksürükte küçük bir iyileşme, balgam hacminde bir azalma ve balgam çıkarmada bir miktar kolaylık eşlik ettiği rapor edilmiştir.        

 Dr. Gülşah TANER