PROKSİMAL TİBİA KIRIKLARI Tibia, alt bacağın ana ağırlık taşıyan kemiğidir. Kemiğin proksimal kısmı, tibial plato, diz ekleminin alt yüzeyini oluşturur. Tibial plato, medial tibial kondilden lateral tibial kondilden oluşur. Sinirler ve damarlar, ön ve derin arka bölmelerde bulunur, bu bölmelerde belirgin şişmeye neden olan travma, nörovasküler soruna neden olabilir. Tibia'nın temel kan kaynağı periosteal damarlardan ve besleyici arterden kaynaklanır. Yaşlı erişkinlerde; Doğrudan travma Diz hiperekstansiyon yaralanmaları Bükülme hareketleri osteoporotik bireylerde proksimal tibia kırıklarının en sık nedenleridir. Yetişkinlerde, araç-yaya çarpışmaları, dizin ön panele sıkıştığı motorlu araç çarpışmaları ve dizin hiperekstansiyonunu içeren temas sporları ,  çarpışmaları bu bölgede yaralanmalara yol açan sık durumlardır. 🪢Stabilize edici bağların  veya medial ,lateral menisküsün eş zamanlı yaralanması sıklıkla proksimal tibial kırıklarda meydana gelir. Acil ve uygun şekilde tedavi edildiğinde, 40 yaşın altındaki bireylerde, yerinden çıkmamış ve komplike olmayan proksimal tibia kırıkları, spora ve mesleki faaliyetlere dönebilir.MUAYENE BULGULARI Diz efüzyonu Ligamentöz ve Menisküs yaralanmaları : McMurray, Lachman  ,Yan bağ gerilmesi  testlerini yapabilmek için bazen diz eklemine lokal anestezik damlatılması gerekir. 10 dereceden fazla açılmaya yol açan varus veya valgus stresi anormaldir ve eklem hattından daha aşağıysa yer değiştirmiş bir kırığı düşündürür. Akut kompartman sendromu Tibia kırıklarında nörovasküler yapılarda doğrudan hasar meydana gelebilir. Muayenede, Etkilenen kasların gerilip şişmesi, Distal nabızların azalması Kas zayıflığıİlgili kasların pasif gerilmesinin neden olduğu artan ağrı ve sinir sıkışması İskemi nedeniyle duyu bozukluğu  not edilebilir. Bu nabızsızlık, felç ve anesteziye kadar ilerleyebilir. Fasyotomi ile kompartman basıncı hemen düşürülmezse kalıcı nöromüsküler hasar meydana gelebilir. TANI Proksimal tibia kırığı  için standart radyografiler ön-arka , lateral ve interkondiler çentik görünümlerini içerir. Düz radyografilerden değerlendirilebilecek önemli özellikler şunlardır:  Kırılma yeri ve tipi (örneğin, enine, eğik, ufalanmış)  Yer değiştirme Açılandırma  Tibianın yer değiştirmemiş kırıkları ≤5 mm yer değiştirmeye ve <10 derece açı veya rotasyona sahiptir. Tibia plato kırıklarında direkt grafi yetersizse mr bakılır.  ‼️Ortopedik sevk için endikasyonlar ‼️ ⛏Açık kırıklar *Vasküler tehlike * *Akut kompartman sendromuna (AKS) * acil cerrahi konsültasyon gereklidir ⛱Yerinden çıkmış kırıklar, ⛱Çökük tibial plato kırıkları ⛱Eklem içi kırıklar İlişkili ligamentöz yırtıklar ve/veya menisküs hasarı, 48 saat içinde ortopedik sevki gerektirir. İlk Tedavi  Kompresyon, buz koyma  (Şişliği ve iltihabı en aza indirmek için) Uygun analjezikler Tam ekstansiyonda dizin atellenmesi (Kırığı hareketsiz hale getirerek özellikle nöral ve vasküler yapılarda daha fazla doku yaralanmasını en aza indirin.) Yaralı ekstremiteyi kalp seviyesinin üzerine kaldırılması. i ııkların çoğu, özellikle yüksek enerjili bir mekanizmadan kaynaklananlar, açık redüksiyon ⚒ve çekiç fiksasyon ile cerrahie tedavi gerektirir.  Yaşlı erişkinlerde, ilerlemiş osteoporozu veya belirgin osteoartriti olan hastalarda ve tibial plato harabiyeti olan daha genç hastalarda, total diz artroplastisi sıklıkla yapılır. Herhangi bir yerinden çıkma olmayan nonkomplike proksimal tibia kırıkları tibia platosunun depresyonu ilişkili ligamentöz veya menisküs yaralanması, ameliyatsız tedavi edilebilir. Etkilenen ekstremite için ağırlık taşımadan devam edilmesi ve koltuk değneği ile ambulasyon yapılması önerilir.  Düz radyografiler, üç hafta boyunca haftada bir ve daha sonra radyografik görünüme bağlı olarak iki ila üç hafta bazında tekrarlanır. KOMPLİKASYONLAR AKS, tibia kırığı ile ilişkili en yaygın, önemli erken dönem komplikasyondur. Daralan bir fasya içindeki artan hacme bağlı olarak yükselen basınç, ekstremiteyi tehdit edebilen ve cerrahi bir acil durum oluşturan AKS ‘ye neden olabilir. Tibia kırığından kaynaklanan kanama posterior, derin posterior veya anterior kompartmana ekstravazasyon yapababilir ve kompartman içi basıncı yükseltir. Tibial plato kırıklarının en önemli geç dönem komplikasyonu diz osteoartritidir. Kırık bölgesinde kronik ağrı Üzerindeki cildin incelmesi , tahrişi gibi geç komplikasyonlar, 40 yaşın üzerindeki hastalarda ve diyabet gibi komorbiditeleri olan hastalarda daha sık görülür. Anterior tibial omurga ve interkondüler çentik kırıkları Tibial tüberkül avülsiyonları patellar tendonun yapıştığı anterior tibianın apofizinde meydana gelir. Dr. Kardelen AÇIKGÖZ