Psikojenik non-epileptik nöbet (PNES) olarak da bilinen psikojenik nonepileptik atağı (PNEA) olan hasta, tipik olarak tonik-klonik nöbet aktivitesi görünümüyle ortaya çıkar veya bunu bir ziyaret sırasında geliştirebilir. Cinsel istismar, yeme bozuklukları, depresyon, madde bağımlılığı, anksiyete bozuklukları veya kişilik bozuklukları öyküsü olabilir ve bu dönemden önce stresli bir olay yaşanabilir. "Sahte nöbet" veya "histerik nöbet" terminolojisi güncelliğini kaybetmiştir ve hastaya tıp uzmanlarının bu sahte veya gönüllü davranışı değerlendirdiği algısını verebileceği için ters etki olarak değerlendirilmektedir. Başın bir yandan diğer yana dönmesi ve pelvik itme PNEA'da yaygındır ve başlangıçta hastanın gerçek bir epileptik nöbet geçirip geçirmediğini belirlemek zor olabilir. Gerçek nöbet geçiren bir hastada genellikle karın kasılmaları vardır ancak kornea refleksleri yoktur; PNEA'lı bir hastada ise genellikle kornea refleksleri vardır ancak karın kasılmaları yoktur. Hastanın genel rengi ve yaşamsal belirtileri normaldir ve hava yolu tıkanıklığına dair herhangi bir kanıt yoktur. PNEA'nın konvülsif döneminden sonra bilinç genellikle kısmen korunur ve bazen çok hızlı bir şekilde geri kazanılır. Genellikle hasta göz kapaklarını oynatıyor veya gözlerini açmaya direniyor. Göz kapakları kapalıyken hızlı (sekkadik) göz hareketleri yapan hasta uyanıktır. Öte yandan, yavaş, gezici göz hareketleri olan bir hastanın bilinç düzeyi depresif olabilir. Olay sırasındaki gözyaşı, epileptik nöbete (ES) karşı çıkıyor. İktal göz kapanması PNES için oldukça güvenilir bir gösterge iken, iktal göz açıklığı genellikle ES'nin bir göstergesidir. PNEA'da tipik olarak dışkı veya idrar kaçırma, kendi kendine yaralanma veya dilin yan ısırması görülmez. Gerçek nöbetlerin çoğuna postiktal yönelim bozukluğu durumu ve değişen uyarılma ve yanıt verme düzeyi eşlik eder. Bir epileptik nöbet sırasında plantar yanıt sıklıkla ekstansördür, PNEA olayı sırasında ise genellikle fleksördür. Zararlı uyaranlar PNEA ile epileptik nöbet arasında ayrım yapmada güvenilir değildir. Fizik muayenenin geri kalanında özellik olmamalıdır.

Ne yapalım

.Yaşamsal belirtilerin ve O2 saturasyonunun tamamını içeren tam bir fizik muayene yapın. Gerçek hastalık veya yaralanma stresi altındaki hastalar, nöbet benzeri aktivite olarak yanlış yorumlanabilecek olağandışı davranışlar sergileyebilir. Şekeri başucu parmak çubuğuyla kontrol edin. Hayati belirtileri sık sık izleyin. Önemli duygusal stres söz konusu olduğunda, hidroksizin pamoat (Vistaril), 50 ila 100 mg intramüsküler (IM) veya lorazepam (Ativan), 1 ila 2 mg intravenöz (IV) veya IM gibi hafif bir sakinleştirici ajan uygulayın. İlaç taraması yaptırmayı düşünün ve hastanın evinde güvende olup olmadığını veya herhangi bir şekilde istismara uğrayıp uğramadığını sorun. Kadınlarda hamilelik testi yaptırmayı düşünün. Epileptik nöbet şüphesi varsa, laktat düzeyi veya kan gazı analiziyle doğrulayın; bu, gerçek bir epileptik nöbetle birlikte metabolik asidozu göstermelidir. Hasta daha duyarlı hale geldiğinde yeniden değerlendirin, tam bir öykü alın ve uygunsa psikolojik destek de dahil olmak üzere takip bakımı önerin. PNEA sıklıkla cinsel istismar, yeme bozuklukları, depresyon, madde bağımlılığı, anksiyete bozuklukları ve kişilik bozuklukları ile ilişkilidir. Yaklaşık 15 dakika sonra hasta uyanık, uyanık ve yönelimli değilse daha kapsamlı bir tıbbi incelemeye başlayın. Dikkate alınması gereken hastalıklar arasında Guillain-Barré sendromu, miyastenia gravis, elektrolit bozuklukları, hipoglisemi, hiperglisemi, böbrek yetmezliği, gizli neoplazm, disritmiler, sistemik enfeksiyon, toksinler ve diğer nörolojik bozukluklar yer alır.

 

Ne Yapılmamalı

Hastayı nöbet taklidi yapmakla suçlamayın. Aktivite bir epileptik nöbet olmasa bile ne isteğe bağlıdır ne de hastanın fiziksel olarak kontrol edebilme yeteneği dahilindedir. Ağrılı uyaranlarla veya hastanın elini yüzüne düşürerek PNEA ile epileptik nöbet arasında ayrım yapmaya çalışmayın. Bunlar ayrımcı değildir ve hastanın kişisel istismar geçmişini ve tıp uzmanlarına karşı güvensizliğini güçlendirebilir. PNEA'dan şüphelenildiğinde antikonvülsanları uygulamayın. Rutin olarak kapsamlı tetkikler yapmayın veya bu hastaları entübe ederek aşırı agresif davranmayın. Tamamen iyileşmeyen hastayı serbest bırakmayın. Bunun yerine hastanın, hastaneye yatmayı gerektirebilecek altta yatan bir tıbbi sorun açısından tam olarak değerlendirilmesi gerekir.

KAYNAKÇA: BUTTARAVOLİ PM, LEFFLER S, HERRİNGTON RR. Psychogenic Nonepileptic Attack : (Dissociative Convulsions). In: BUTTARAVOLİ PM, LEFFLER S, HERRİNGTON RR, eds. Elsevier;2022: 11-13.