Psikomotor davranışlarda gözlenen belirti ve bulgular şunlardır;
✔️ Psikomotor ajitasyon, bilişsel ve motor aşırı canlılığı tarifler ki, manik durumlar, alkol/madde intoksikasyonu ya da yoksunluğunda görülür.
✔️ Öfke, kızgınlık ya da düşmancıl duygulanımların motor bileşeni olan agresyon, sözel ya da fiziksel olarak güçlü, amaca yönelik eylemleri anlatır.
✔️ Hiperkinezi, genellikle organik kaynaklı gelişen, huzursuzluğun eşlik ettiği aşırı motor aktivitedir.
✔️ Hipokinezide ise harekette, düşüncede ve konuşmada genel bir yavaşlama olur.
✔️ Hareket edememe durumu olan akinezi, katatonik şizofreniler, organik beyin sendromları, ağır depresif bozukluklar ve antipsikotik ilaçların ekstrapiramidal belirtileri olarak ortaya çıkabilir.
✔️ Distoni, beden, kol ve bacak kaslarında sürekli kasılmaya bağlı kısa sürede gelişen bir hareket bozukluğu olup, antipsikotik ilaç alımında görülebilir.
✔️ Yine bir antipsikotik ilaç yan etkisi olan akatizi ise yoğun huzursuzluk ve kas gerginliğinin eşlik ettiği, sübjektif bir yerinde duramama ve hareket etme ihtiyacıdır.
✔️ Katalepsi, bir pozisyonun hareket etmeksizin korunmasıdır. Şizofreni ve organik beyin sendromlarında görülür. Dışarıdan verilen bir postürün katatonik bir şekilde korunması balmumu esnekliği, dış uyarandan etkilenmeksizin gözlenen amaçsız aşırı hareketlilik ise katatonik eksitasyon olarak isimlendirilir.
✔️ Bir uyku bozukluğu olan narkolepside görülen, bilinç kaybı olmaksızın, duygusal uyaranlarla tetiklenebilen ve ani gelişen güçsüzlük ya da kas tonusu kaybı katalepsi durumudur.
✔️ Negativizm, verilen komut ya da yaptırılan pasif hareketlere direnme ve karşıt tutum takınma durumu olup, depresif stuporda gözlenir.
✔️ Epileptik nöbetlerde ortaya çıkabilen kontrolsüz ve amaçsız bir dizi eylem otomatizma ismini alır.
✔️ Katatonik şizofreni ya da demanslarda hastalar herhangi bir komutu hiç düşünmeden yerine getirebilirler. Bu durum komut otomatizmasıdır.
✔️ Stereotipi, aynı davranışın sürekli tekrarlanmasıdır. Konuşmada sözcük tekrarı da görülebilir. Psikotik bozukluklar ve zeka geriliğinde görülür.
✔️ Obsesyonların yarattığı anksiyeteyi giderme amaçlı yapılan, belli davranışların karşı konulamaz bir biçimde tekrar tekrar yinelenmesi kompulsiyon adını alır ki, OKB’nin tipik özelliklerindendir.
✔️ Şizofreni, demans, mental retardasyon ve gelişimsel bozukluklarda görülebilen, bir başkasının duruş, oturuş ve hareketlerinin aynen tekrarlanmasına ekopraksi denir.
✔️ Mutizm, yapısal bozukluk olmaksızın konuşmama durumu olup, ağır depresyonlarda karşılaşılan bir özelliktir.
✔️ Şizofrenilerde rastladığımız, izleyenlere garip ve abartılı gelen, tekrarlayıcı ve tuhaf hareketler manyerizm adını alan bir bulgudur.
✔️ Kas koordinasyonunun bozulmasıyla karakterize olup, ataksi adını alan bulgu alkol intoksikasyonu ve organik beyin hasarlarında sıklıkla görülebilir.
✔️ Astazi-abazi oturur ve yatay durumda sorun yaşamayan hastanın ayakta duramaması ve yürüyememesi durumu olup, konversiyon bozukluklarında rastlanır.
✔️ İstemsiz, ani ve hızlı, tekrarlayan motor hareketler olan tik belirtisi psikiyatride Tourette sendromu için oldukça tipiktir.
✔️ Deliryumlarda gözlenen, kıyafet ya da yatak çarşaflarının amaçsızca çekiştirilmesine verilen isim ise flokülasyondur.
✔️ Organik beyin patolojilerinde gözlediğimiz, hastanın kayıtsızca gerçekleştirdiği ve umursamaz tavır takındığı durum abuli olarak isimlendirilir. ‼️Hastaların görünüm özellikleri şunlardır;
✔️ Kederli bir yüz ifadesi, görüşmeye olan isteksizlik, çekingen davranışlar, genel hijyen ve özbakımda azalmalar depresif bozukluğu düşündürür.
✔️ Konuşmaya aşırı isteklilik, giyim ve süslenmede görülen aşırılık ya da uygunsuzluklar, artmış canlılık ve neşe hali, kendine duyulan aşırı güven hali, zaman zaman öfkeye varabilen taşkınlık durumu manik bozukluğu akla getirir.
✔️ Psikotik bozukluklarda ise garip beden hareketleri, genel hijyende gerileme, tuhaf bir giyim tarzı, şaşkın, ürkek, öfkeli, isteksiz, çekingen, kaygılı durma gibi çok farklı belirtiler dikkat çekebilir.
✔️ Sözel olmayan tüm davranışları tanımlayan psikomotor davranışlar artmış ya da azalmış olmalarıyla biz psikiyatristlere tanı hakkında bilgiler verir. Bunlar;
✔️ Antipsikotik ilaç kullanımında, hipotiroidi gibi organik hastalıklarda, Parkinson hastalığında, depresif bozukluklarda psikomotor davranışlarda azalma gözlenir.
✔️ Artmış psikomotor davranışlar ise deliryum, alkol/madde intoksikasyonu/yoksunluğu, konversiyon bozukluğu gibi bazı anksiyete bozuklukları ve manik epizodlarda gözlenir.
✔️ Stereotipi, aynı davranışın sürekli tekrarlanmasıdır. Konuşmada sözcük tekrarı da görülebilir. Psikotik bozukluklar ve zeka geriliğinde görülür.
✔️ Obsesyonların yarattığı anksiyeteyi giderme amaçlı yapılan, belli davranışların karşı konulamaz bir biçimde tekrar tekrar yinelenmesi kompulsiyon adını alır ki, OKB’nin tipik özelliklerindendir.
✔️ Şizofreni, demans, mental retardasyon ve gelişimsel bozukluklarda görülebilen, bir başkasının duruş, oturuş ve hareketlerinin aynen tekrarlanmasına ekopraksi denir.
✔️ Mutizm, yapısal bozukluk olmaksızın konuşmama durumu olup, ağır depresyonlarda karşılaşılan bir özelliktir.
✔️ Şizofrenilerde rastladığımız, izleyenlere garip ve abartılı gelen, tekrarlayıcı ve tuhaf hareketler manyerizm adını alan bir bulgudur.
✔️ Kas koordinasyonunun bozulmasıyla karakterize olup, ataksi adını alan bulgu alkol intoksikasyonu ve organik beyin hasarlarında sıklıkla görülebilir.
✔️ Astazi-abazi oturur ve yatay durumda sorun yaşamayan hastanın ayakta duramaması ve yürüyememesi durumu olup, konversiyon bozukluklarında rastlanır.
✔️ İstemsiz, ani ve hızlı, tekrarlayan motor hareketler olan tik belirtisi psikiyatride Tourette sendromu için oldukça tipiktir.
✔️ Deliryumlarda gözlenen, kıyafet ya da yatak çarşaflarının amaçsızca çekiştirilmesine verilen isim ise flokülasyondur.
✔️ Organik beyin patolojilerinde gözlediğimiz, hastanın kayıtsızca gerçekleştirdiği ve umursamaz tavır takındığı durum abuli olarak isimlendirilir.
KAYNAKÇA: