SAÇ DÖKÜLMESİ

Saç dökülmesi (alopesi olarak da bilinir) saçın incelmesi veya dökülmesi şeklinde ortaya çıkabilir ve yetişkinlerde yaygındır.Alopesinin tanısal sınıflandırması, skar bırakmayan (skatrisyel olmayan) alopesiler ve skar oluşturan (skatrisyel) alopesiler olarak ikiye ayırır. Yara izi bırakmayan (aynı zamanda sikatrisyel olmayan) alopesiler en yaygın olanlardır ve erkeklerde kellik, kadın tipi saç dökülmesi, telogen effluvium, alopesi Areata ve trikotillomaniyi içerir. Yara izi bırakan (skatrisyel) alopesiler arasında kronik lupus eritematozus, liken planopilaris, merkezi santrifüj sikatrisyel alopesi, disekan selülit ve folikülit dekalvanlar yer alır. Saç dökülmesinin kronikliği;6 aydan uzun süren saç dökülmesi genellikle akut olarak tanımlanır,6 aydan uzun süren saç dökülmesi genellikle kronik kabul edilir.

Fizik Muayene

Saç dökülmesinin şekline ve dağılımına bakmak için genel saç derisi muayenesi yapılmalıdır.^, Yaygın, simetrik, lokalize veya düzensiz saç dökülmesi paterni olup olmadığına bakılır. Kısa saç, ince saç ve kırık saç olup olmadığı kontrol edilir. Saç yoğunluğunu değerlendirin ve ön, oksipital ve temporal bölgeleri karşılaştırılır. Erkeklerde tipik androgenetik alopesi modeli;

• İki zamanlı durgunluk
• Tepe noktasının incelmesi
• Ayrıca kadınlarda sıklıkla görülen modele benzer şekilde başın üst kısmında yaygın incelme olabilir.

Erkek tipi saç dökülmesinin derecelendirilmesi şu şekilde yapılabilir:

• Hamilton-Norwood ölçeği
• Temel ve spesifik (BASP) sınıflandırma

Kadınlarda tipik olarak aşağıdaki karakteristik modellerden herhangi birinde görülen kadın tipi saç dökülmesi (FPHL)

• Ön saç çizgisinin korunmasıyla birlikte kafa derisinin orta bölgesinde incelme
• Ön saç çizgisinde daha fazla genişleme ile orta hat kısmında genişleme
• İki zamanlı durgunluk

Ludwig veya Olsen ölçeğine göre yapılan kadınlarda kelliğin derecelendirilmesi yapılabilir. Perifoliküler papülerlik, yaygın veya perifoliküler eritem, pullanma veya kabuklanma gibi inflamasyon belirtileri olup olmadığı değerlendirilir. saç foliküler işaretlerinin kaybı (folikül ostiasının kaybı) veya atrofi gibi yara izi belirtileri Kepek veya seboreik dermatitin diğer belirtileri olup olmadığı değerlendirilir. Alopesik bölgelerde güneşe maruz kalmanın neden olduğu hasar belirtileri (saç dökülmesi durumlarını potansiyel olarak ağırlaştıran faktör) olup olmadığı değerlendirilir. Traksiyon alopesisinde frontal veya temporal alanların kenarı veya kenarı boyunca görünen tutulan kıllarla karakterize edilen saçak belirtisi gözlenebilir. Kırılgan saç gövdesi bozukluklarını düşündüren düzensiz, kısa ve kıvırcık saçların genel görünümü değerlendirilir. Kaşları, kirpikleri, yüz ve vücut kıllarını değerlendirmek de önemlidir. Dağılım ve yoğunluk değerlendirilmeli. Desenli saç dökülmesi olan bazı kadınların kaş ve kirpiklerinde bir miktar saç seyrelmesi olabilir.Bazı koşullarda kaş veya vücut kıllarının kaybedilmiş olabilir. Kadınlarda hirsutizm olup olmadığına bakılmalıdır. (polikistik over sendromunun potansiyel belirtisi) Saç çekme testini yapmak değerlendirmeye yardımcı olur:  

• aktif saç dökülmesini değerlendirmek için kullanılır.
• ideal olarak 24 saat boyunca şampuanlamadan yapılan test
• Başparmak, işaret parmağı ve orta parmak arasında 50-60 saç telini kavrayın, ardından parmaklar saç gövdesinden aşağı doğru kayarken saçları çekin
• Saçların %10'undan fazlası çekilmişse (6'dan fazla saç çıkarılmışsa) test pozitif kabul edilir
• Test iki taraflı olarak parietal, frontal ve oksipital bölgelerde ve ayrıca etkilenen bölgede yapılmalıdır.
• androgenetik alopesi ile çekme testi genellikle negatiftir
• yaygın alopesi Areata (AA) veya telogen effluvium ile birlikte görülen yaygın pozitif çekme testi
• Anagen saç kökleriyle yapılan pozitif test, birincil skar tipi alopesi belirtisi olabili[ii]

Tedavi

Saç dökülmesi olan hastalar için spesifik olmayan tedaviler;

• Saça zarar veren saç bakımı uygulamalarını azaltmak;
• Isı ve kimyasal tedaviden kaçınmak (özellikle merkezi santrifüj sikatrisyel alopesisiolan hastalar için )
• Saç şekillendirmede gerginlikten kaçınmak (özellikle traksiyon alopesisive saç şekillendirme uygulamaları nedeniyle saç kırılganlığı bozukluğu olan hastalar için, örneğin trikoreksis nodosa için)
• Saçtaki sürtünmeyi en aza indirmek
• Saçlara saç kremleri sürmek

Kozmetik kamuflaj kullanımı düşünülebilir.

• Saç parçaları saç dökülmesini gizleyebilir
• boyalarla veya elektrostatik liflerle kamuflaj, daha kalın saç görünümü yaratabilir

Yara izi bırakan alopesi tedavisinin amacı semptomları azaltmak ve ilerlemeyi yavaşlatmaktır.Çoğu tedavi için sınırlı etkililik kanıtı mevcuttur. Esas olarak vaka raporlarından ve vaka serilerinden elde edilen kanıtlarla tedaviye yanıt yetersiz olabilir ve bunu tedavinin kesilmesinden sonra nüksetmeler takip edebilir

Saç ekimi:

• Androgenetik alopesi veya kadın tipi saç dökülmesi olan ve stabil bir saç dökülmesi durumu sergileyen hastalar için cerrahi saç restorasyon seçenekleri değerlendirilebilir.

Alopesi yara izi için kafa derisi küçültme ameliyatı ve saç ekimi, genellikle inflamasyonun > 1 yıl boyunca yanmasından sonra, hastalığı stabilize olan hastalar için bir seçenek olarak rapor edilmiştir.                       

Dr. Gülşah TANER