Hasta "kulakta kir", "doldurulma" hissi, ağrı, kaşıntı, işitme azalması, kulak çınlaması, baş dönmesi, işitme cihazı arızası, kulak drenajı veya kulak kokusundan şikayet edebilir. Hasta kulak kanalına pamuk uçlu bir aplikatör koyarsa veya kulak kirini yumuşatmak amacıyla mineral yağ gibi bir şeyi kulak kanalına yerleştirirse belirtiler aniden ortaya çıkabilir. Fizik muayenede sıklıkla koyu kahverengi, kalın, kuru veya macun kıvamında serumen bulunur ve sıklıkla kulak zarına doğru sıkışır (normalde oluşmaz), kulak kanalının ve kulak zarının görüntülenmesini zorlaştırır. NE YAPMALIYIZ? -Serumen yukarıda sayılanlar gibi semptomlara neden olduğunda veya kanal ve kulak zarı muayenesini engellediğinde çıkarılmalıdır. Ayrıca küçük çocuklar ve bilişsel engelli hastalar gibi semptomları bildiremeyen hastalarda da çıkarmayı düşünmeliyiz. -Serumun çıkarılması için üç seçenek vardır: (1) serumenolitik ajanlar, (2) irigasyon ve (3) manuel çıkarma. Bu yöntemler tek başına veya kombinasyon halinde kullanılabilir. -Literatürde kulak serumu impaksiyonunun ortadan kaldırılmasına yönelik herhangi bir yöntemin üstün olduğuna dair net bir kanıt yoktur, dolayısıyla kullanılan tedavi yöntemi mevcut kaynaklara, tedaviyi yapan klinisyenin deneyimine, spesifik hastaya yönelik potansiyel zararlara ve ortak karar almaya bağlı olmalıdır. -İrrigasyon ve manuel çıkarma, bağışıklık sistemi baskılanmış veya diyabetik hastalarda enfeksiyon riskini artırabilir. Antikoagülan kullanan hastalarda kanal travmasına bu da kanama veya hematoma neden olabilir. -Timpanik membran hasarından şüpheleniliyorsa veya timpanostomi tüpleri mevcutsa serumenolitiklerden ve irigasyondan kaçınılmalıdır. -Yaklaşık 1/1000 irrigasyonda komplikasyon görülür. Komplikasyonlar arasında kanal laserasyonu, ağrı, baş dönmesi, senkop, Timpanik Membran perforasyonu, kanama, geçici işitme kaybı ve ardından otitis eksterna gelişimi yer alır. -Zor vakalarda veya Timpanik Membran perforasyonu olduğu bilinen veya şüphelenilen hastalarda, daha iyi görselleştirmeye sahip bir mikroskoba ihtiyaç olabilir. Bu durumda buşonu hassas bir şekilde çıkarmak için ince aletlere erişimi olan bir kulak burun boğaz uzmanına (KBB) yönlendirmeyi düşünmeliyiz. SERUMENOLİTİK UYGULAMA PROSEDÜRÜ Hastayı su geçirmez bir örtü ile örteriz. Hastayı, etkilenen kulak yukarı bakacak şekilde yatırırız. Dış işitsel kanalı (EAC) doldurmak için serumenolitik ajanınızı yavaşça damlatırız. Ajanı 5 ila 10 dakika orada bırakıp, ardından hastanın başını çevirerek yerçekiminin kanalı boşaltmasını sağlarız. Eğer serumen hâlâ etkilenmemişse işlemi tekrarlayabilir veya başka bir tekniğe geçebilirsiniz. Bir Cochrane incelemesi, hiçbir spesifik serumenolitikin diğerine üstün olmadığı ve hiçbirinin salin veya sudan üstün olmadığı, ancak çoğu serumenolitiğin serumeni bir miktar temizlediği sonucuna varmıştır. Serumenolitik seçenekler arasında su, salin, hidrojen peroksit, mineral yağ, zeytinyağı, sodyum bikarbonat, asetik asit, trietanolamin, karbamid peroksit ve dokusat bulunur. Bazı serumenolitikler, kanalın lokal tahrişine veya genellikle lokal alerjik reaksiyon gibi yan etkilere neden olabilir. İRRİGASYON PROSEDÜRÜ -İlk olarak, herhangi bir kazaya neden olmamak için işbirliği yapması gereken hastaya prosedürü açıklayın. Hastaya irrigasyonun kontrendikasyonları olan kulak zarı delinmesi veya miringotomi tüplerinin olup olmadığını sorun. Kanala ılık (vücut sıcaklığında) su damlatın ve birkaç dakika bekletin. -Hastayı su geçirmez bir örtü ile örtün ve kulağının altına bir leğen veya kalın bir havlu tutmasını sağlayın. -Bir şırıngayı vücut sıcaklığında suyla doldurun. Kısa (1 cm) yumuşak tüplü bir kateter takıldığında 5 mL ile 10 mL arasındaki şırıngalar kullanılabilir. İğnesi kesilmiş büyük kalibreli bir kelebek kateter kullanılabilir. İğne çıkarılmış halde anjiyokat kullanmaktan kaçının çünkü çıkıntılı keskin plastiğin yaralanmaya neden olma olasılığı çok daha yüksektir. -Kanalı düzeltmek için kulak kepçesini arkaya doğru çekerken dış kanalın ön-üst duvarını hedefleyin (kanalın tamamını kapatmayın) ve jet lavaj oluşturmak için hızlı bir şekilde basınçla irigasyon yapın. Borunun ucunu dış işitsel kanalın yanal üçte birlik kısmını (yetişkinlerde genellikle 8 mm'den az) geçecek şekilde yerleştirmeyin. Küçük çocuklarda daha yumuşak bir irigasyon basıncı kullanın. Bu irrigasyonun genellikle serumenin nihayet dışarı atılmasından önce birçok kez tekrarlanması gerekir. -Serumenin temizlenip temizlenmediğini belirlemek için kulağı aralıklı olarak yeniden inceleyin. Eğer temizlendiyse, hastanın işitme duyusunu kapsamlı bir şekilde test edin. Temizlenmediyse irrigasyona devam edin veya başka bir teknik kullanın. MANUEL ÇIKARMA PROSEDÜRÜ -Hastayı olası rahatsızlık veya küçük kanamalar konusunda uyarmalıyız. Kanalı körü körüne araştırmamalıyız. Bir otoskop veya bir kafa lambası kullanarak doğrudan görüş altında manuel olarak çıkarma işlemini gerçekleştirmeliyiz. Manuel çıkarma küret (metal veya plastik), sonda, kaşık, kanca, forseps veya emme yoluyla gerçekleştirilebilir. -İrrigasyon veya manuel çıkarma sonrasında, asetik asit otik solüsyonu (VoSol Otic) ile son durulama, sekonder otitisin önlenmesine yardımcı olabilir. Bu özellikle yaşlı, diyabetik veya bağışıklık sistemi baskılanmış hastalarda önemli olabilir. NE YAPMAMALIYIZ? -Timpanik membran perforasyonundan şüphelenilen veya bilinen bir timpanik membran perforasyonu olan veya miringotomi tüpü olan hastada irrigasyon yapmamalıyız. -Kulağı soğuk (veya sıcak) solüsyonlarla yıkamamalıyız. Bu, mide bulantısı ve kusmayla birlikte şiddetli baş dönmesine neden olabilir. -Kanalda biriken suyu bırakmamalıyız, bu otitis eksternaya yol açabilir. -Ciddi yanıklara yol açabilecek ve etkili olduğu gösterilmeyen kulak mumunu hastaya önermemeliyiz veya buna izin vermemeliyiz. TARTIŞMA Serumen, kulak kanalını lizozimlerle asitleştirerek bakteri ve mantar gelişimini engeller. Aynı zamanda hidrofobiktir ve suyu kulaktan uzaklaştırarak kulağı enfeksiyondan daha da korur. Serumen, kulak kanalının dış üçte birindeki kıl foliküllerindeki yağ bezleri tarafından üretilir ve doğal olarak bu kıllar boyunca dışarıya doğru göç eder. Kulak çubuklarıyla ilgili sorunlardan biri, kulak kirini içeriye, bu kıllardan uzağa ve kulak zarına doğru iterek kulak kirinin yapışıp sertleşebilmesidir. Serumen büyük olasılıkla bu pamuk uçlu aplikatörler, saç tokaları veya insanların kulak kanallarına koyduğu diğer nesneler ve işitme cihazları tarafından kulak zarına doğru itilmesiyle oluşur. Serumen impaksiyonunun daha az görülen nedenleri arasında aşırı kulak kiri üretimi ve anormal şekilli bir kulak kanalı bulunur. Hastalara, dış kulağı temizlemenin en iyi yönteminin, kanalın dış açıklığını hastanın parmağını kapatan bir bezle silmek olduğu konusunda tavsiyede bulunun. Onlara kulak kanalına girmemelerini söyleyin. Hastalar Timpanostomi tüpleri, diğer Timpanik membran perforasyonları veya öncelikle kulak burun boğaz uzmanıyla konuşmayı gerektiren diğer kulak patolojisi öyküsü gibi kontrendikasyonlar olmadığı sürece serumenolitik ajanları evde kullanabilirler. Hasta serumenin çıkarılmasıyla iyileşmezse semptomların alternatif nedenlerini araştırın.
-Dr. Buse Nur GÖKCE
KAYNAKÇA: ClinicalKey. (n.d.). https://www.clinicalkey.com/#!/content/book/3-s2.0-B9780323662031000273