STATUS EPILEPTICUS (SE) SIK GÖRÜLEN NÖROLOJİK ACİL DURUMLARDAN BİRİDİR.Bir nöbetin 5 dakikadan uzun sürmesi veya bu süre içinde hasta düzelmeden veya eski nörolojik durumuna dönmeden çok sayıda nöbetin arka arkaya tekrarlamasına Status Epilepticus (SE) olarak tanımlanır.

1.YAŞAMSAL FONKSİYONLARIN STABİLİZASYONU (0-5 DK):
A. HAVAYOLU AÇILMALIDIR (Koklama Pozisyonu)
   - Başa uygun pozisyon verilmelidir. (Baş ve gövde blok halinde yana çevrilir, çeneyi hafif kaldırma ve başı hafif hiperekstansiyona getirme gibi). Travma durumunda servikal hareketlere dikkat edilmelidir.
   - Nazofarengeal sekresyonları aspire edilmelidir.
   - Airway düşünülmeli ve tolere ediyorsa uygulanmalıdır. (Havayolu yeterli sağlanamıyorsa).

B. SOLUNUMU KONTROL EDILMELIDIR
   - Solunum çabası yeterli ise %100 oksijen verilmelidir (tercihen geri solumalı veya geri solumasız rezervuarlı maske ile).
   - Balon maske ventilasyon (BMV) ihtiyacı değerlendirilmelidir.
   - Yetersiz göğüs hareketleri, solunum çabasında azalma, apne, santral siyanoz gibi yetersiz ventilasyon ve oksijenizasyon bulguları varsa ileri havayolu solunum desteği (entübasyon) için değerlendirilmelidir.

C. DOLAŞIMI KONTROL EDILMELIDIR – MONİTÖRİZE EDILMELIDIR (Ateş, Nabız, Solunum Sayısı, TA, SpO2 , EKG)
   - 2 adet geniş damar yolu açılmalıdır (iv/intraosseoz)
   - İzotonik vasıfta gerekli miktarda mayi başlanmalıdır.
   - Şok bulguları varsa; 500-1000 ml hızlı SF yüklenmelidir.
   - Damaryolu açar açmaz hızlı antiepileptik tedavi başlanmalıdır.

D. PARMAK UCU KAN ŞEKERİ BAKILMALIDIR
   - Hipoglisemik (<60 mg/dL) ise tedavi verilmelidir (İV/İO yoldan).

E. ATEŞİ DEĞERLENDİRILMELIDIR
   - Ateşi varsa parasetamol verilmelidir (1gr).

2. ERKEN ANTIEPILEPTİK İLAÇ TEDAVİSİ (İlk 5-10 Dk):
   - BİRİNCİ BASAMAK – NÖBETİN DURDURULMASI:
     - Genel yaklaşım benzodiazepin grubundan biri ilaçla başlanır.
     - İntravenöz (IV) yol için lorazepam (Türkiye’de Yok) veya diazepam tercih edilir.
     - Midazolam intramüsküler (IM), intranazal veya bukkal uygulama için tercih edilir.
     - Rektal uygulama için diazepam tercih edilebilir.
     - Diazem: Doz başına 10 mg’a kadar 0.1 ila 0.15 mg/kg dozlarda intravenöz olarak uygulandığında nöbetlerin hızla sonlandırılmasında oldukça etkilidir.
     - Midazolam: Damaryolu açılamıyor ise İM olarak ilk tercih midazolam (Dormicum)‘dur. Mümkünse İV tercih edilir.
     - İM: Vücut ağırlığı >40 kg olan hastalar için, midazolam 0.2 mg/kg maksimum 10 mg uygulanır. İV: 0.1-.0.15mg/kg önerilir. Genel yaklaşım 2.5-5 mg yapılır. 3-5 dakika sonra nöbet durmaz ise tekrarlanır.

   - İKİNCİ BASAMAK – NÖBETİN ÖNLENMESİ
     - Status ve dirençli nöbetlerde nöbeti durdurmaya yönelik kısa etkili benzodiazepin kullanım sonrasında konvülsiyonlar durmuş olsa bile, nüksetmeyi önlemek için benzodiazepin olmayan bir nöbet önleyici ilaçla tedavi verilir.
     - Fenitoin: 20 mg/kg yükleme dozu yükleme dozu ile başlanır ve 25-50 mg/dakika hızında infüze edilir.(max 1500 mg)
     - Valproat: Erişkinlerde 40 mg/kg yükleme dozu ile verilir ve dakikada 10 mg/kg hızla infüze edilir (maksimum doz 3000 mg)
     - Levetirasetam: 60 mg/kg yükleme dozunda (maksimum 4500 mg) 15 dakikada infüzyon şeklinde verilir.


KAYNAKÇA:

Ebru Altındağ, Füsun Ferda Erdoğan, İrsel Tezer, Çiğdem Özkara. Management and Early Treatment of Status Epilepticus in Adults and Children. Turk J Neurol. 2017; 23(4): 155-161