STATUS EPILEPTICUS (SE) SIK GÖRÜLEN NÖROLOJİK ACİL DURUMLARDAN BİRİDİR.Bir nöbetin 5 dakikadan uzun sürmesi veya bu süre içinde hasta düzelmeden veya eski nörolojik durumuna dönmeden çok sayıda nöbetin arka arkaya tekrarlamasına Status Epilepticus (SE) olarak tanımlanır.
1.YAŞAMSAL FONKSİYONLARIN STABİLİZASYONU (0-5 DK):
A. HAVAYOLU AÇILMALIDIR (Koklama Pozisyonu)
- Başa uygun pozisyon verilmelidir. (Baş ve gövde blok halinde yana çevrilir, çeneyi hafif kaldırma ve başı hafif hiperekstansiyona getirme gibi). Travma durumunda servikal hareketlere dikkat edilmelidir.
- Nazofarengeal sekresyonları aspire edilmelidir.
- Airway düşünülmeli ve tolere ediyorsa uygulanmalıdır. (Havayolu yeterli sağlanamıyorsa).
B. SOLUNUMU KONTROL EDILMELIDIR
- Solunum çabası yeterli ise %100 oksijen verilmelidir (tercihen geri solumalı veya geri solumasız rezervuarlı maske ile).
- Balon maske ventilasyon (BMV) ihtiyacı değerlendirilmelidir.
- Yetersiz göğüs hareketleri, solunum çabasında azalma, apne, santral siyanoz gibi yetersiz ventilasyon ve oksijenizasyon bulguları varsa ileri havayolu solunum desteği (entübasyon) için değerlendirilmelidir.
C. DOLAŞIMI KONTROL EDILMELIDIR – MONİTÖRİZE EDILMELIDIR (Ateş, Nabız, Solunum Sayısı, TA, SpO2 , EKG)
- 2 adet geniş damar yolu açılmalıdır (iv/intraosseoz)
- İzotonik vasıfta gerekli miktarda mayi başlanmalıdır.
- Şok bulguları varsa; 500-1000 ml hızlı SF yüklenmelidir.
- Damaryolu açar açmaz hızlı antiepileptik tedavi başlanmalıdır.
D. PARMAK UCU KAN ŞEKERİ BAKILMALIDIR
- Hipoglisemik (<60 mg/dL) ise tedavi verilmelidir (İV/İO yoldan).
E. ATEŞİ DEĞERLENDİRILMELIDIR
- Ateşi varsa parasetamol verilmelidir (1gr).
2. ERKEN ANTIEPILEPTİK İLAÇ TEDAVİSİ (İlk 5-10 Dk):
- BİRİNCİ BASAMAK – NÖBETİN DURDURULMASI:
- Genel yaklaşım benzodiazepin grubundan biri ilaçla başlanır.
- İntravenöz (IV) yol için lorazepam (Türkiye’de Yok) veya diazepam tercih edilir.
- Midazolam intramüsküler (IM), intranazal veya bukkal uygulama için tercih edilir.
- Rektal uygulama için diazepam tercih edilebilir.
- Diazem: Doz başına 10 mg’a kadar 0.1 ila 0.15 mg/kg dozlarda intravenöz olarak uygulandığında nöbetlerin hızla sonlandırılmasında oldukça etkilidir.
- Midazolam: Damaryolu açılamıyor ise İM olarak ilk tercih midazolam (Dormicum)‘dur. Mümkünse İV tercih edilir.
- İM: Vücut ağırlığı >40 kg olan hastalar için, midazolam 0.2 mg/kg maksimum 10 mg uygulanır. İV: 0.1-.0.15mg/kg önerilir. Genel yaklaşım 2.5-5 mg yapılır. 3-5 dakika sonra nöbet durmaz ise tekrarlanır.
- İKİNCİ BASAMAK – NÖBETİN ÖNLENMESİ
- Status ve dirençli nöbetlerde nöbeti durdurmaya yönelik kısa etkili benzodiazepin kullanım sonrasında konvülsiyonlar durmuş olsa bile, nüksetmeyi önlemek için benzodiazepin olmayan bir nöbet önleyici ilaçla tedavi verilir.
- Fenitoin: 20 mg/kg yükleme dozu yükleme dozu ile başlanır ve 25-50 mg/dakika hızında infüze edilir.(max 1500 mg)
- Valproat: Erişkinlerde 40 mg/kg yükleme dozu ile verilir ve dakikada 10 mg/kg hızla infüze edilir (maksimum doz 3000 mg)
- Levetirasetam: 60 mg/kg yükleme dozunda (maksimum 4500 mg) 15 dakikada infüzyon şeklinde verilir.
KAYNAKÇA:
Ebru Altındağ, Füsun Ferda Erdoğan, İrsel Tezer, Çiğdem Özkara. Management and Early Treatment of Status Epilepticus in Adults and Children. Turk J Neurol. 2017; 23(4): 155-161