TARDİF DİSKİNEZİ🏥💊😖🥴👯‍♀️ ✅Tardif diskinezi (TD), antipsikotik ilaçlar ve iki antiemetik ajan, metoklopromid ve proklorperazin dahil olmak üzere dopamin reseptör bloke edici ajanların kullanımı ile ilişkili, ilaca bağlı hiperkinetik hareket bozukluğudur. ✅TD'nin belirtileri, orofasiyal diskinezi, atetoz, distoni, kore ve tiklerin değişken bir karışımını içerebilir. Semptomlar en sık ağız ve dili içerir, ancak kollar, bacaklar, gövde ve solunum kasları da etkilenebilir. 🩺 KLİNİK Oro-bucco-lingual ve fasiyal diskinezi Oral, fasiyal ve lingual diskinezi, TD'nin en yaygın belirtileridir . 👅Dilin dışarı çıkma ve bükülme hareketleri 😖Dudakların somurtması, büzülmesi veya şapırdatılması hareketleri 🥴Ağız köşelerinin geri çekilmesi 🐡Yanakların şişmesi 😬Çiğneme hareketleri 👁Blefarospazm Uzuv, gövde ve solunum tutulumu - Uzuvların diskinezisi de oluşur, örneğin: 🎹Bükme, yayma ve "piyano çalma" parmak hareketleri 👣Dokunma ayak hareketleri 🦶Ayak parmaklarının distonik ekstansör duruşları Boyun ve gövde diskinezisi aşağıdakileri içerebilir: 🤷‍♀️Omuz silkme 👀Retrokollis, tortikolis veya blefarospazm 👯‍♀️Sallanma hareketleri 🕺Döner veya itici tarzda kalça hareketleri 👵🏻 Yaşlılarda daha sık gelişir. 👴🏼 🥱 Uyurken semptom yoktur.🛌😴 📌Geç dönemde gelişir, genellikle irreversibldir. 🫁Solunumsal diskinezi, genellikle birincil solunum problemleri olarak yanlış yorumlanan takipne, düzensiz solunum ritimleri ve homurdanan sesler olarak kendini gösterebilir. Distoni 🗯- Tardif distoni, distonik belirtilerin baskın olduğu TD'yi ifade eder. Distoni, bükülme ve tekrarlayan hareketler veya anormal sabit duruşlarla sonuçlanan sürekli veya tekrarlayan kas kasılmalarıdır. Akatizi 🗯- Tardif akatizi, geç ortaya çıkan motor huzursuzluğu ifade eder. Belirtiler, tekrar tekrar bacak bacak üstüne atma, ağırlık değiştirme veya yerinde adım atmayı içerebilir.🚶🏻‍♂️ ✔️Etiyoloji: Tipik antipsikotiklerin kullanımı, Haloperidol kullanımı, Metoklopramid kullanımı💊💉 ✔️Patofizyoloji: Antidopaminerjik etkiye bağlı dopamin reseptör hipersensitivitesi (D₂) gelişir. Tardif Diskinezinin Tedavisi👩🏼‍⚕️🏥 İLK YÖNETİM 🏥TD için tüm tedaviler semptomatiktir ve sadece kısmen etkilidir. ❗️Mümkünse, rahatsız edici ajanı durdurun. TD ilk ortaya çıktığında, rahatsız edici ilaç kesilmelidir. İlaç, altta yatan duruma ve TD'nin süresine bağlı olarak haftalar ila aylar içinde yavaş yavaş çekilmelidir. Ani geri çekilme, TD'yi kötüleştirebilir veya hızlandırabilir. 🗯Dopamin reseptör bloke edici bir ajan yeniden verilirse TD tekrarlayabilir. 🩺Mümkünse, TD öyküsü olan ve antipsikotik tedavinin yeniden başlatılmasını gerektiren hastalarda, yüksek potensli, birinci kuşak ilaçlar yerine, düşük TD riski olan ikinci kuşak bir antipsikotik ilaç kullanılmalıdır. Devam eden antipsikotik tedavi gerektiren hastalar : Birinci kuşak antipsikotik ilaç kullanan hastalar   ❗️Genellikle şiddetli psikiyatrik hastalığı olan hastalarda birinci kuşak antipsikotik ilaçta TD geliştiğinde, antipsikotik tedavi güvenli bir şekilde kesilemez. 🩺Bu tür hastalar için, mümkün olduğunda, daha düşük TD riski olan ikinci nesil bir antipsikotik ilaca geçilmesini önerilir. 💊Klozapin , TD ortamında tercih edilen ikinci nesil ajan olmuştur, ancak sık kan testi gerektirir ve düşük ancak ciddi bir kemik iliği toksisitesi riski taşır. 💊Ketiapin ayrıca nispeten düşük risk taşır ve TD üzerinde bazı iyileştirici etkileri olabilir. 💊İkinci kuşak antipsikotik ilaç kullanan hastalar daha düşük etkili doz veya alternatif bir ilaç sınıfı kullanılabilir. 💊Diğer hastalar, hareketler tedavi gerektirecek kadar rahatsız ediciyse, aynı ikinci nesil ilacı kullanmayı ve veziküler monoamin taşıyıcı tip 2 (VMAT2) inhibitörü gibi semptomatik bir tedaviyi denemeyi seçebilir. 🩺Semptomatik tedavi ihtiyacını değerlendirin - Optimize edilmiş bir tıbbi rejime rağmen semptomları devam eden hastalarda, semptomlar genellikle hafif olduğundan ve tedavi ve ilişkili yan etkileri gerektirecek kadar rahatsız edici olmadığından, TD semptomlarını kontrol etmek için ilaç ihtiyacı dikkatle değerlendirilmelidir. 💥KALICI,ORTADAN ŞİDDETLİ TD 💊Kalıcı ve rahatsız edici TD'si olan hastalar için veziküler monoamin taşıyıcı tip 2 (VMAT2) inhibitörleri birincil semptomatik tedavidir. 💊Benzodiazepin tedavisi bazen hafif semptomlar için faydalıdır ancak daha şiddetli TD'ye yardımcı olması olası değildir. VMAT2 İNHİBİTÖRLERİ 📌Tetrabenazin(ksenazin,APO-tetrabenazin,Nitoman,PMS-Tetrabenazin) 📌Valbenazin(Ingrezza) 📌Deutetrabenazin(Austedo) 💊Benzodiazepinler — VMAT2 inhibitörlerinin bulunmasından önce, TD için yaygın olarak benzodiazepinler kullanılıyordu. Örneğin klonazepam ,en azından kısa vadede, hafif TD'li hastalarda hem diskineziyi hem de ilişkili anksiyeteyi azaltmaya yardımcı olabilir. Daha şiddetli TD'si olan hastaların fayda görme olasılığı daha düşüktür. 💊Diğer ilaç tedavileri — VMAT2 inhibitörleri ve benzodiazepinlerin ötesinde, pek çoğu üzerinde çalışılmış olmasına rağmen, TD için diğer ilaçların rutin kullanımını desteklemek için yeterli kanıt yoktur.                                               KAYNAKÇA: