TORTİKOLLİS

 Tortikolisin en yaygın tanımı, boyun kaslarının başın bir tarafa eğilmesine neden olan kasılması veya daralmasıdır. Çoğunlukla çenenin fleksiyonla karşı tarafa dönmesi eşlik eder. Tortikollis genellikle altta yatan bir bozukluğun belirtisidir. Tortikollis ayrıca baş ve boyundaki sabit pozisyon bozukluklarında posttravmatik veya inflamatuar olarak da tanımlanabilir. Servikal distoni, baş ve boynun rotasyonuna (tortikollis), eğilmesine (laterokollis), fleksiyona (anterokollis) veya ekstansiyona (retrokollis) (genellikle kombinasyon halinde) neden olan boyun kası kasılmasından oluşur. Omuz kaldırma sıklıkla diğer hareketlere eşlik eder. Sürekli kasılmalar kas hipertrofisine ve ağrıya neden olur.

Ayırıcı Tanı

-Doğuştan

-Kas krampları

-Konumsal deformasyon

-Hemivertebra (servikal omurga)

-Tek taraflı atlanto-oksipital füzyon

-Klippel-Feil sendromu

-Tek taraflı sternokleidomastoid yokluğu

-Boyundaki pterjium

Travma

-Kas yaralanması (servikal kaslar)

-Atlanto-oksipital subluksasyon

-Atlantoaksiyal subluksasyon

-C2-3 sublüksasyonu

-Döner subluksasyon

-Kırıklar

Enflamasyon

-Servikal lenfadenit

-Retrofaringeal apse

-Servikal vertebral osteomiyelit

-Romatizmal eklem iltihabı

-Grisel sendromu (lokal inflamasyon nedeniyle atlantoaksiyel eklemin travmatik olmayan subluksasyonu)

-Üst lob pnömonisi

Nörolojik

-Görme bozuklukları (nistagmus, superior oblik veya lateral rektus parezi)

-Distonik ilaç reaksiyonları (fenotiyazinler, haloperidol, metoklopramid)

-Servikal kord tümörü

-Posterior fossa beyin tümörü

-Siringomiyeli

-Wilson hastalığı

-Kasları deforme eden distoni

Diğer

-Akut servikal disk kalsifikasyonu

-Sandifer sendromu (gastroözofageal reflü, hiatal herni)

-İyi huylu paroksismal tortikollis

-Kemik tümörleri (eozinofilik granülom)

-Yumuşak doku tümörü

-Psikojenik

Fiziksel Bulgular

Konjenital müsküler tortikolis: Doğumdan kısa bir süre sonra sternokleidomastoidde ele gelen yumuşak doku “kitlesi”. Kütle yavaş yavaş azalır ve geride kısalmış, kasılmış bir sternokleidomastoid kas kalır. Baş karakteristik olarak kütlenin yanına doğru eğilir ve ters yönde döndürülür. Yüz asimetrisi ve yetişkinlikte de devam eden diğer ikincil değişiklikler.

Spazmodik tortikolis: Servikal kaslarda “spazmlar”; iki taraflı ve kontrol edilemeyebilir. Baş sıklıkla etkilenen tarafa doğru eğilir.

Grisel sendromu: Baş veya boyundaki enfeksiyöz bir süreçten kaynaklanan inflamatuar bağ gevşekliğinden dolayı atlanto-aksiyel eklemin ağrılı, travmatik olmayan subluksasyonu. Sıklıkla yakın zamanda geçirilmiş üst solunum yolu enfeksiyonu veya retrofaringeal apse ile ilişkilidir. Baş ve boyun cerrahisi (örn. adenotonsillektomi) sonrası nadir postoperatif komplikasyon.

Travma sonrası ağrılı tortikolis: Boyun veya servikal omurgada lokal yaralanma sonrasında başın anormal duruşu; travma sonrası servikal distoni (PTCD) olarak da bilinir. Başın anormal sabit duruşuyla birlikte şiddetli ağrı. Travma sonrası ortaya çıkar; genellikle motorlu taşıt kazaları ve yüksekten düşmeler. İlişkili bir psikolojik bileşene sahip olabilir.

Diğer vakalardaki bulgular etiyolojiye bağlıdır. En sık görülen fokal distoni olan servikal distonide , bir veya daha fazla boyun kası başı ve boynu döndürmek veya eğmek için istemsiz olarak kasılır. Ortaya çıkan duruş, başın bir tarafa dönmesi (tortikollis), bir tarafa eğilmesi (laterokollis), fleksiyon (anterokollis) veya ekstansiyondan (retrokollis) oluşabilir; çoğu zaman bunlar karmaşık kombinasyonlar halinde ortaya çıkar. Hareketler başlangıçta aralıklı olarak ortaya çıkar, ancak durum ilerledikçe anormal duruşlar devam eder ve üst üste gelen "distonik titreme" genellikle tabloyu karmaşık hale getirir. Diğer distoni türlerinden farklı olarak servikal distoni, kas kasılmalarının servikal omurları kuvvetli bir şekilde sıkıştırıp birbiri üzerinde döndürmesi ve aralarında ortaya çıkan servikal sinir köklerini tahriş etmesi nedeniyle ağrıya neden olur.

Görüntüleme Çalışmaları

Travma vakalarında veya konjenital anormallikleri dışlamak için düz radyografiler.

Uygun vakalarda MR.

Elektrodiagnostik çalışmalar: Nörolojik nedenleri dışlamak için yalnızca nadiren endikedir.

Konjenital müsküler tortikollis şüphesinde boyun kitlelerini tanımlamak için US kullanılabilir.

Tedavi

Konjenital müsküler tortikolis: Ebeveyn tarafından yapılan hafif esneme egzersizleri; cerrahi serbestleştirme, sabit deformitelere veya sekonder servikotorasik skolyozla ilişkili olanlara fayda sağlayabilir.

Spazmodik tortikollis: Fizik tedavi, psikoterapi, servikal diş telleri, biyolojik geri bildirim ve ağrı kontrolü. •Fokal distoni, botulinum toksini tip A veya B enjeksiyonlarına iyi yanıt verir.

Grisel sendromu: Altta yatan inflamatuar sürecin tedavisi.

Travma sonrası ağrılı tortikollis: Psikolojik bileşenin tedavisi, fizik tedavi, başlangıçta fark edilemeyen yaralanmaların tedavisi.

Diğer formlar: Etiyolojiye göre tedavi edilir.         

  Dr. Ecem Eygül        

Kaynakça: Torticollis Raducha, Jeremy E., MD Retrieved January 1, 2023, from https://www.clinicalkey.com/#!/content/derived_clinical_overview/76-s2.0-B9780323755733009288