**Trigeminal Nevralji - Ağrının Klinik ve Tedavi Yönetimi**
**Genel Tanım:**
- Trigeminal nevralji, genellikle V2 ve V3 dahil olmak üzere trigeminal sinirin bir veya daha fazla bölümünde kısa süreli, şiddetli, keskin ağrı atakları ile belirlenen bir durumdur.
- Kadınlarda erkeklere göre biraz daha yaygındır ve genellikle 50 yaş üstü bireyleri etkiler.
**KLİNİK VE TANI**
- **IHS-III Modifiye Klasik TN Tanı Kriterleri:**
- 13 veya daha fazla tek taraflı yüz ağrısı atağı
- Trigeminal sinirin bir veya daha çok dalında olan, trigeminal sinir dağılımı ötesine yayılmayan
- Ağrının belirli özelliklere sahip olması: Saniyenin anlık bir bölümden iki dakikaya kadar sürebilen, yoğun, elektrik şoku veya bıçak saplanır gibi hissedilen, tetikleyici alanlarla ilişkilendirilebilen.
- Ağrı genellikle çiğneme, yutma, yüz hijyeni ve sıcak/soğuk maruziyeti gibi fiziksel tetikleyicilerle ilişkilidir.
- Bilateral TN nadirdir ve altta yatan nedenler dikkate alınmalıdır.
- Tanı öncelikle öykü ve fiziksel inceleme ile konur.
- Nörolojik defisit veya baş-boyun muayenesinde anormallik olmayan, ağrısız tetikleyicilere sahip hastalarda TN olasılığı yüksektir.
- Nörolojik defisit varsa acil MR çekimi düşünülmelidir.
**TEDAVİ**
- **Karbamazepin:**
- Günde 2 kez 100 mg oral tedavi ile başlanır.
- Hastanın ağrısı geçene kadar veya yan etkiler ortaya çıkana kadar gün aşırı 100 mg artırılarak devam edilir.
- Yüksek doz ve yaşlılarda özellikle başlangıçta görülen hepatik, hematolojik yan etkilere dikkat edilmelidir.
- **Okskarbazepin:**
- 600-1800 mg/gün dozunda kullanılabilir.
- Yan etki profili daha olumlu olabilir, bu nedenle hastalar tarafından tercih edilebilir.
- **Diğer Ajanlar:**
- Fenitoin, baklofen, lamotrijin, gabapentin ve levetirasetam gibi diğer ilaçlar da tedavi için kullanılabilir.
- KBZ cevabı iyi olmayan hastalarda tekrar değerlendirme önemlidir.
- **Girişimsel veya Cerrahi Tedavi:**
- Tıbbi tedaviye dirençli veya ilaç intoleransı olan hastalarda bu seçenekler düşünülmelidir.
**KAYNAKÇA:**
1. Clinical Key, Rosen's Emergency Medicine: Concepts and Clinical Practice, 10th Edition, 91, 1281-1289.e2
2. Headache Classification Committee of International Headache Society (IHS). The International Classification of Headache Disorders, 3rd edition (beta version), Cephalalgia 2013:33(9):629-808.
3. Clinical Key, Sabiston Textbook of Surgery, Chapter 68, Neurosurgery, Trigeminal Neuralgia, Joel T. Patterson, 1883-1915.