TONSİLLOFARENJİT

Farenjitin büyük çoğunluğu viral veya streptokokal nedenlere bağlıdır. Ülserasyonlar, burun akıntısı, hapşırma, öksürük, ses kısıklığı veya konjonktivit varlığında viral bir etiyoloji daha olasıdır. Tek taraflı şişlik ve karşı tarafta uvula deviasyonu peritonsiller apseyi düşündürür. 

TANI :

Hızlı antijen tespit testi (RADT) ve kültür, GAS'lı hastaları GAS dışı farenjitten ayırt edebilir. Hastada açık bir viral etiyoloji (oral ülser, öksürük, burun akıntısı, ses kısıklığı) mevcutsa herhangi bir test veya tedavi endike değildir.

TEDAVİ:

• Viral farenjit kendi kendini sınırlar. Önerilen tek tedavi asetaminofen veya nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar (NSAID'ler) ile semptomatik tedavidir. GAS enfeksiyonu düşünülüyorsa antibiyoterapi başlanır. Grup A Streptokok enfeksiyonu (GAS) olasılığını tahmin etmek için Centor kriterleri kullanılır.
• MODİFİYE CENTOR KRİTERLERİ 
• Ateş öyküsü (>38°C) 1 PUAN
• Bademcik eksüdaları 1 PUAN
• Hassas servikal LAP 1 PUAN
• Öksürük yokluğu 1 PUAN
• 3–14 Yaş: +1, Yaş >45: −1 0-1 puan alan hastalarda ileri teste veya antibiyotiğe ihtiyaç yok. 2-3 puan alan hastalarda hızlı antijen testi yap veya kültür al, pozitiflere antibioterapi başla. 4 puan alan hastalarda direkt ampirik tedaviye başla.  

LARENJİT

• Boğaz ağrısına, ses kısıklığına, ateşe ve havlayan öksürüğe neden olur. Larenjit için spesifik bir tanısal test yoktur. Larenjitli hastaların büyük çoğunluğu müdahale gerektirmeden iyileşir. Sistemik steroidlerin pediatrik hastalarda semptom şiddetini azalttığı gösterilmiştir.  

EPİGLOTTİT

• Semptomlar, erken evrelerde boğaz ağrısı, disfaji, odinofaji, ateş, ses kısıklığı iken, ileri vakalarda stridor, sekresyonları yönetememe, hava yolu ihlali belirtileri, nefes darlığını görülebilir.
• Muayenede ödemi şiddetlendirebileceği için dil basacağı kullanılmamalıdır.
• Epiglotitli tüm hastalar intravenöz antibiyotikler ve erken hava yolu açısından değerlendirilmelidir.  

LUDWİG ANJİNA

• Ludwig anjina, tüm submandibuler boşlukları tutan, birkaç saat içinde hızla ölüme yol açabilen, hızla ilerleyen, iki taraflı, kangrenli bir selülittir. Hastalar disfaji, odinofaji, salya akması, ağız tabanında şişlik, dilin yer değiştirmesi, boğuk ses, ateş ve ense sertliği ile başvurur. Hastanın boynunda, genellikle boğa boynu olarak tanımlanan submandibular bölgeden hyoide kadar gergin kas ödemi olabilir. İlerleyen ödemden kaynaklanan asfiksi, Ludwig anjininde önde gelen ölüm nedenidir. Hava yolunun açıklığı sağlandıktan sonra intravenöz antibiyotikler büyük önem taşır.   

PERİTONSİLLER APSE- RETROFARİNGEAL APSE- PARAFARİNGEAL APSE 

• Apsesi olan hastalar ateş, boğaz ağrısı, disfaji, odinofaji, salya akması, ağrı, ses kısıklığı, trismus ve ense sertliği ile başvurabilir. İlerlemiş vakalar bağ ve kemik tahribatına neden olarak tortikolis ve şiddetli ağrıya neden olabilir.
• Parafaringeal apsenin komplikasyonları ödeme bağlı hava yolu tıkanıklığı, boyun veya mediastinal yayılım, vasküler tutulum ve sinir hasarına kadar değişir. Apsenin hava yoluna girmesiyle pnömoniye, akciğer apsesine veya ampiyeme neden olabilir.
• Kontrastlı BT taraması, retrofaringeal ve prafaringeal apsenin tanımlanması için tercih edilen tanısal testtir.
• İlk yönetimde, hava yolu stabilizasyonuna ve geniş spektrumlu intravenöz antibiyotiklere odaklanılmalıdır. Kısa süreli, yüksek dozda, maksimum 10 mg dozda deksametazon 0,6 mg/kg gibi yardımcı kortikosteroidler sıklıkla antibiyotiklerle birlikte kullanılır.      

   Dr. Cansu ÖCAL