ANAHTAR KELİMELER: KOAH, Astım, Yabancı cisim, Nefes Darlığı, Weezing, vizing,

WHEEZING (HIŞILTI)  

Havanın daralmış veya sıkıştırılmış küçük hava yollarından hareketiyle çıkan tiz ıslık sesidir. Fiziksel bir bulgu olduğu kadar bir semptomdur.

Patofizyoloji ▫️Küçük bir hava yolunun daralmış veya sıkıştırılmış bir bölümünden geçen hava akışı türbülanslı hale gelerek hava yolu duvarlarının titreşimine neden olur; bu titreşim hışıltı sesi çıkarır. ▫️Ekspirasyon sırasında daha sık görülür çünkü bu fazda artan intratorasik basınç hava yollarını daraltır ve akciğer hacmi azaldıkça hava yolları daralır. ▫️Hem inspirasyon hem de ekspirasyon sırasındaki hışıltı, tek başına ekspirasyon sırasındaki hışıltıdan daha fazla miktarda obstrüksiyona işaret eder. ▫️Geniş ekstratorasik hava yollarının daralmış bir bölümünden türbülanslı hava akışı, ıslıklı bir inspiratuar sesi (stridor) üretir.

Etiyoloji ▪️Küçük hava yolu daralmasına bronkokonstrüksiyon, mukozal ödem, tümör, yabancı cisim veya kalın sekresyonlar neden olabilir. Genel olarak, en yaygın nedenler şunlardır: ♦️Astım ♦️KOAH (Kronik obstrüktif akciğer hastalığı) ♦️Akut bronşit ♦️Alerjik reaksiyon ♦️Bronşiolit ♦️İlaçlar (ACE inhibitörleri, aspirin, beta-bloker, NSAID) ♦️Endobronşial tümörler ♦️Yabancı cisim ♦️İnhale iritanlar ♦️Pulmoner ödem Yönetim ⚪️Hastalar ciddi solunum sıkıntısı içinde olduğunda, değerlendirme ve tedavi aynı anda devam eder.

Anamnez 

• Mevcut hastalık öyküsü, hışıltının başlangıç zamanı, tekrarlayıp tekrarlamadığı belirlenmelidir. Tekrarlarsa, hastalara önceki tanı, semptomların şekli veya şiddetinden farklı olup olmadığı sorulur.
• Özellikle tanı net olmadığında, başlangıç keskinliği (ani veya kademeli), seyri (kalıcı veya aralıklı, mevsimsel değişiklikler) ve provoke edici veya alevlendiren faktörler (ÜSYE, alerjene maruziyet, soğuk hava, egzersiz, bebeklerde beslenme) not edilir.
• Önemli ilişkili semptomlar nefes darlığı, ateş, öksürük ve balgamdır.
• Nedensel bozuklukların semptom ve bulguları araştırılmalıdır: 
• Ateş, boğaz ağrısı ve burun akıntısı 
• ÜSYE
• Ortopne, paroksismal nokturnal dispne ve periferik ödem 
• Kalp yetmezliği
• Gece terlemeleri, kilo kaybı ve yorgunluk 
• Kanser
• Burun tıkanıklığı, gözlerde kaşıntı, hapşırma ve döküntü 
• Alerjik reaksiyon
• Kusma, mide ekşimesi ve yutma güçlükleri 
• Aspirasyonlu GÖR
• Özgeçmişte hastalıklar özellikle astım, KOAH ve kalp yetmezliği gibi wheezinge neden olan durumlar; kullandığı ilaçlar sorgulanmalıdır.
• Hastalık varlığında, daha önce hastaneye yatış, entübasyon veya yoğun bakım ünitesine kabul gibi hastalık şiddeti göstergeleri sorulmalıdır.
• Aterosklerotik veya konjenital kalp hastalığı ve hipertansiyon dahil olmak üzere kalp yetmezliğine yatkınlık oluşturan durumlar belirlenir.
• Sigara içme öyküsü ve ikinci el dumana maruz kalma not edilmelidir.

Fizik Muayene 

• Ateş, taşikardi, takipne ve düşük oksijen satürasyonu varlığı için vital bulgular gözden geçirilir.
• Herhangi bir solunum sıkıntısı belirtisi (yardımcı kas kullanımı, interkostal retraksiyonlar, burun kanadı solunumu, ajitasyon, siyanoz, bilinç düzeyinde azalma) hemen kaydedilmelidir.
• Solunum sistemi muayenesine, özellikle hava giriş ve çıkışının yeterliliğine, nefes seslerinin simetrisine ve wheezingin lokalizasyonuna (yaygın veya lokalize; inspiratuar, ekspiratuar veya her ikisi) dikkat edilmelidir. Herhangi bir konsolidasyon belirtisi (egofoni, perküsyonda matite) not edilmelidir.
• Kardiyak muayenede üfürümler, S3 ve juguler venöz dolgunluk gibi kalp yetmezliğini gösterebilecek bulgulara odaklanmalıdır.
• Burun ve boğaz muayenesinde burun mukozasının görünümü (renk, tıkanıklık), yüzde veya dilde ödem ve rinit, sinüzit veya nazal polip belirtileri not edilmelidir.
• Ekstremiteler çomaklaşma ve ödem açısından incelenir. Cilt alerjik reaksiyon (ürtiker, döküntü) veya atopi (örn. egzama) açısından incelenir.
• Hastanın genel görünümü, kaşeksi gibi belirtiler not edilir.

 Kırmızı Bayraklar 

• Solunuma yardımcı kas kullanımı
• Klinik yorgunluk belirtileri veya azalmış bilinç düzeyi
• Sabit inspiratuar ve ekspiratuar wheezing
• Yüz,dil veya uvulada şişme (anjiyoödem)

Bulguların Yorumlanması 

• Astım, KOAH veya KY gibi bir hastalık öyküsü olan bir hastada tekrarlayan hışıltılı solunum genellikle bir alevlenmeyi gösterir. 
• Hem akciğer hem de kalp hastalığı olan hastalarda, belirtiler benzer olabilir (örn. KOAH'a bağlı kor pulmonalede ve kalp yetmezliğinde juguler venöz dolgunluk ve periferik ödem) ve kesin etiyolojiyi belirlemek genellikle zordur. 
• Neden olarak astım veya KOAH düşünülüyorsa; öksürük, geniz akıntısı, alerjenlere veya toksik-tahriş edici gazlara (soğuk hava, toz, tütün dumanı, parfümler) maruz kalma gibi bir tetikleyici düşündürür. 
• ÜSYE semptomlarının yokluğunda akut wheezing, özellikle ürtiker veya anjiyoödem varsa, alerjik bir reaksiyon veya yaklaşan anafilaksi olduğunu gösterir. 
• Ateş ve ÜSYE semptomları büyük çocuklarda ve yetişkinlerde enfeksiyon, akut bronşit ve 2 yaşından küçük çocuklarda bronşioliti düşündürür. 
• Juguler venöz dolgunluk ve periferik ödem kalp yetmezliğini düşündürür. 
• Bebeklerde wheezing ile beslenme veya kusma arasındaki ilişki GÖR sonucu olabilir. 
• Astımlı hastalarda genellikle paroksismal veya aralıklı akut wheezing nöbetleri vardır. 
• Kalıcı, lokalize wheezing bir tümör veya yabancı cisim tarafından fokal bronşiyal obstrüksiyonu düşündürür. 
• Yaşamın erken döneminde ortaya çıkan kalıcı wheezing doğuştan veya yapısal bir anomali olduğunu düşündürür. 
• Ani başlangıçlı inatçı wheezing yabancı cisim aspirasyonu ile uyumluyken, yavaş ilerleyen wheezing büyüyen bir tümör veya lenf nodu tarafından ekstraluminal bronşiyal kompresyonun bir işareti olabilir.

Tetkikler 

• Pulse oksimetre
• AC grafisi 
• Arteriyel kan gazı 
• Solunum fonksiyon testi
• Kardiyomegali, plevral efüzyon ve majör fissürde sıvı; kalp yetmezliğini düşündürür.
• Hiperinflasyon ve hiperlüsens KOAH'ı düşündürür.
• Segmental veya subsegmental atelektazi veya infiltrat, tıkayıcı bir endobronşiyal lezyonu düşünürür.
• Hava yollarındaki veya hiperinflasyonun odak alanlarındaki radyoopasite yabancı bir cismi düşündürür.
• Tekrarlayan wheezingi olan hastalarda tanı net değilse, SFT hava akımı sınırlamasını doğrulayabilir ve şiddetini ölçebilir.
• Metakolin yükleme testi ve egzersiz testi, astım tanısının söz konusu olduğu hastalarda hava yolu hiperreaktivitesini doğrulayabilir.

Tedavi

• Hışıltılı solunumun kesin tedavisi, altta yatan bozuklukları tedavi etmektir.
• İnhale bronkodilatörler (albuterol 2.5 mg nebulize solüsyon veya 108 mcg ölçülü doz inhalasyon)
• İnhale kortikosteroidler
• Uzun etkili beta agonistleri
• Lökotrien inhibitörleri
• İv H2 reseptör blokerleri (difenhidramin)
• Subkutan ve inhale rasemik epinefrin

Anahtar Noktalar 

• Astım en yaygın nedendir, ancak her wheezing astım değildir. 
• Akciğer hastalığı olmayan bir hastada akut wheezing gelişimi aspirasyon, alerjik reaksiyon veya kalp yetmezliğine bağlı olabilir. 
• Reaktif hava yolu hastalığı spirometri ile doğrulanabilir. 
• Akut tedavinin temeli inhale bronkodilatörlerdir.    

Dr. İrem BAĞCI