Hastada semptomlar ya büyük bir ağız dolusu yiyeceği (genellikle yeterince çiğnenmemiş et) yuttuktan hemen sonra ya da sarhoşluk, takma diş takma veya büyük bir kıkırdak parçasını tüküremeyecek kadar utanma sonucu gelişir. Hastada sıklıkla miyokard enfarktüsünün ağrısını taklit edebilen substernal göğüs ağrısı gelişir. Bu rahatsızlık yutkunmayla artar ve bunu tükürük salgılarının tutulması izler, bu da enfarktüsün aksine salya akmasına yol açar. Hasta genellikle ağzının altında defalarca tükürdüğü bir hazneyle gelir. Bazen bu salgılar öksürük, öğürme veya boğulma krizlerine neden olur. Çoğu zaman hasta, yemek borusunun alt kısmını işaret ederek yemeğin nerede sıkıştığını kolaylıkla anlayabilir.

Ne yapılmalı

• Detaylı bir özgeçmiş alın ve hastanın semptomlarını değerlendirmek için fiziksel muayene yapın.
• Keskin bir nesne (örneğin, kemik) yutulduktan sonra şiddetli ağrı ve terleme nedeniyle özofageal perforasyon şüphesi varsa, boyun ve göğüsün posteroanterior ve lateral radyografilerini çekin; subkütan ödemi, pnömomediastinumu, pnömotoraksı ve plevral effüzyonu kontrol edin.
• Bu bulgular negatifse ancak yüksek bir perforasyon şüphesi devam ediyorsa, düşük osmolaliteli iyotlu bir kontrast ajanı kullanarak kontrast bir çalışma yapın (Amipaque, Omnipaque veya Hexabrix gibi). Bu ajanlar, mediastinumu kirletmeleri veya kazara aspirasyon durumunda sorun yaratma olasılığı çok daha düşüktür.
• Yutma çalışması negatif olsa bile, perforasyon şüphesi yüksekse, bilgisayarlı tomografi (BT) taraması yapın; bu, mediastinum veya özofagus çevresinde hava veya mediastinal hava-sıvı seviyesi gösterebilir.
• Eğer hafif ağrı veya rahatsızlık varsa ve hasta salya akıtma ve tükürme ile uğraşıyorsa, nazogastrik tüp takmayı teklif edin ve tıkanıklığın olduğu noktaya yerleştirin; ardından düşük aralıklı emişe bağlayın. Bu, hastanın fazla salgıyı yönetmesine yardımcı olacak ve aspirasyon riskini azaltacaktır. Hasta, nazogastrik tüp takılmasının rahatsızlığından kaçınmak için tükürmeyi tercih edebilir.
• Gerektiğinde ketorolak (Toradol) veya intravenöz (IV) asetaminofen (Ofirmev) gibi parenteral analjeziklerle yeterli ağrı giderme sağlayın.
• Morfin veya fentanil gibi opiyat analjezileri gerekebilir.
• Özgeçmiş ve fiziksel bulgular belirsizse, ancak özofageal tıkanıklık şüphesi varsa, 5 mL seyreltilmiş baryum verin ve göğüs radyografileri alarak yabancı cismin yerini belirleyin.
• Özgeçmiş ve fiziksel bulgular, özofagusta et sıkışması için klasikse, ilerleyen endoskopistin görüşünü daha sonra engelleyebilecek bir baryum yutma işlemi yapmaya gerek yoktur.
• 5 ila 1 mg glukagon'u intravenöz olarak verin, alt özofageal sfinkter basıncını azaltmak için (bulantı ve kusmayı önlemek için yavaşça enjekte edin). Bu basınçtaki azalma bazen bir gıda yığınının geçişine izin verebilir. Glukagon, yavaş verilse bile genellikle şiddetli bulantıya neden olur. Bu durumda, glukagon ile birlikte ondansetron (Zofran) veya metoklopramid (Reglan) gibi bir antiemetik dozu düşünün. Glukagon'a yanıt alınmazsa, her 5 ila 10 dakikada bir, bir ila iki ek doz verin. Bu tekniğin başarı oranı düşüktür (sadece %20–40) ve özofagusun üst iki üçte birinde bir sıkışma durumunda işe yaramaz. Bu ilacın yan etkileri arasında bulantı, kusma ve hiperglisemi bulunmaktadır. Hiperglisemi geçici ve klinik açıdan önemsizdir ve izleme gerektirmez. Bu ilaca diazepam (Valium) eklemek etkinliğini artırmaz.
• Alternatif bir intravenöz ilaç metoklopramid (Reglan), 10 mg'dir. Diğer tedavi yöntemleri arasında alt özofageal sfinkteri rahatlatmak için sublingual nitrogliserin veya nifedipin kullanımı bulunur, ancak genellikle IV glukagon kadar etkili değillerdir ve kendileri de tartışmalı etkinliğe sahiptir.
• Glukagon başarısız olduysa ve özofageal perforasyon belirtileri yoksa, alt özofageal et sıkışmasını (6 saatlik bir süre içinde) mideye geçirmenin başka bir yolu, hastanın oturmasına izin vermek ve 100 mL karbonatlı bir içecek veya EZ gaz (sodyum bikarbonat, sitrik asit, simetikon) içmesidir, bunu 240 mL su izler. EZ gaz (ayrıca Carbex olarak da bilinir) eczanede bulunmuyorsa radyoloji bölümünde bazen bulunabilir. Başka bir alternatif, 15 mL tartarik asit (18.7 g/100 mL) kullanmak ve buna 15 mL sodyum bikarbonat (10 g/100 mL) eklemektir. Bu bileşenler özofagusta bir araya geldiğinde karbon dioksit üretilir, bu da özofagusu genişletir ve başarılı olduğunda sıkışmış eti mideye iter. Hasta sıkışmanın giderildiğini bildirebilecektir; hemen veya bir sonraki yutma denemesinde bildirecektir. (Bu teknikle %3'lük bir komplikasyon oranı bildirilmiştir. Bildirilen komplikasyonlar arasında aspirasyon ve özofageal yırtıkla kusma bulunmaktadır.)
• Eğer yiyecek kendiliğinden veya ilaçla geçmiyorsa, esnek özofagoskopi tedavi seçeneğidir ve bir gastroenterolog veya cerrahdan danışmanlık alınmalıdır. Hasta çok semptomatikse ve sekresyonları başa çıkamıyorsa veya ağızdan sıvıları tolere edemiyorsa, acil olarak özofagoskopi yapılmalıdır. Hasta sekresyonları başa çıkıyorsa ve sıkıntıda değilse, işlem 12 saate kadar geciktirilebilir; ancak endoskopistle görüşülerek ideal zaman belirlenmelidir. Eğer özofagoskopiyi geciktirme kararı verilirse, hasta tıbbi müdahale alınana kadar acil serviste kalmalı veya hastaneye yatırılmalıdır.
• Eğer esnek özofagoskopi müsait değilse, kulak-burun-boğaz (KBB) uzmanı tarafından yapılan rijit özofagoskopi bir alternatif seçenektir.
• Unutulmamalıdır ki, önceki disimpaksiyon için standart yöntemler metal bir özofagus stentine sıkışmış yiyeğin yönetiminde etkisiz veya tehlikeli olabilir.
• Yiyeğin başarılı bir şekilde çıkarılmasından sonra, hastaya genellikle altta yatan patoloji olarak Schatzki halkaları, özofagus darlıkları, akalazi veya tümör gibi nedenlere yönelik kapsamlı bir değerlendirme için erken tıbbi takip sağlanmalıdır.
• Uzun süreli bir tıkanıklık yaşayan veya tüm semptomlarını tamamen çözemeyen hastalar hastaneye yatırılarak daha fazla gözlem ve tedavi almalıdır.

• Bir hastanın özofagusta takılmış bir yabancı cisim olduğuna dair iddialarını göz ardı etmeyin. Hastalar genellikle haklıdır.
• Rutin gıda topak tıkanıklıkları için düz radyografi filmleri almayın. Bunlar, genellikle büyük bir kemik yutulmamışsa çok sınırlı değer taşır.
• Ewald tüpü veya başka bir kateter veya dilatör ile gıda topağını zorla aşağı itmeye çalışmayın. Bu, özofagus yırtılmasına veya delinmesine neden olabilir. Endoskopçular, endoskop altında kontrol edilen bir şekilde başarıyla bir itme tekniği kullanmışlardır.
• Et yumuşatıcıları veya papain, tripsin veya kimotripsin gibi oral enzimler kullanmayın. Bu tedavi yavaş ve etkisizdir ve enzim kaynaklı özofagus delinme riski taşıyabilir.
• Engelin çıkarılmasından önce hastayı taburcu etmeyin. Gecikmiş takip riskleri çok yüksektir.
• Sert, keskin bir özofageal yabancı cisim çıkarmak için yukarıda bahsedilen teknikleri kullanmaya çalışmayın. Bu teknikler büyük olasılıkla bir özofagus yaralanmasına neden olacaktır.
• Glukagonu feokromasitoma veya insülinoma hastalarına vermeyin. Bu, feokromasitomanın katekolamin salmasına neden olabilir veya sekonder hiperklikemi, insülinomanın aşırı insülin salgılamasına ve hipoglisemiye neden olabilir.
• Özofageal yabancı cisimleri tespit etmek için baryum içeren pamuk topları kullanmayın. Eğer bir yabancı cisim varsa, bunlar endoskopistin görüşünü engelleyebilir.
• Gıda topağının geçtiği bir hastayı maligniteyi veya altta yatan diğer patolojiyi dışlamak ve bulunabilecek herhangi bir darlığın genişlemesini kolaylaştırmak için bir endoskopiste yönlendirmeyi ihmal etmeyin.

Yemek borusunda besin tıkanıklığı yaşayan hastalar genellikle 60 yaşın üzerindedir ve sıklıkla altta yatan yapısal bir lezyona sahiptirler. Et impaksiyonu en sık distal yemek borusunda meydana gelir. En sık görülen lezyonlardan biri reflü özofajite sekonder iyi huylu bir darlıktır. Diğer bir anormallik olan klasik Schatzki halkası (distal özofagus mukozal halkası), özellikle hiatal herninin üzerinde, obstrüksiyonun meydana geldiği ve kendiliğinden düzeldiği et lokantası veya kafe koroner sendromu olarak adlandırılabilir. İlgili diğer sorunlar arasında ameliyat sonrası daralma, neoplazmlar ve özofagus perdelerinin yanı sıra hareket bozuklukları, nörolojik hastalıklar ve kollajen vasküler hastalık yer alır. Eozinofilik özofajit, bolus tıkanıklığıyla birlikte belirli gıdalara (aşırı duyarlılık reaksiyonu) yanıt olarak özofagus spazmına neden olan, giderek daha fazla tanınan bir sendromdur. “Yemek borusunun astımı” olarak tanımlandı. Yemek borusunun proksimal üçte ikisine sıkışan etin geçmesi pek olası değildir ve mümkün olan en kısa sürede çıkarılmalıdır. Alt üçte birlik kısımda gömülü olan et, yeterli zaman verildiğinde sıklıkla kendiliğinden geçer ve hasta, tıbbi gözlem altında, ekstraksiyondan önce 12 saate kadar güvenli bir şekilde bekleyebilir. Bir et bolusu kendiliğinden geçse bile, altta yatan bir hastalığın neredeyse kesin (%80-90) olasılığını değerlendirmek için endoskopinin daha sonra yapılması gerekir. Bu vakaların büyük çoğunluğunda altta yatan hastalık iyi huylu olacaktır. Esnek endoskopi özofagustan yabancı cisim çıkarılmasının temel dayanağıdır. Bildirilen başarı oranları yüksektir ve bildirilen komplikasyon sayısı azdır. İdeal olarak, yiyecek artıklarının sunumdan sonraki yaklaşık 12 saat içinde giderilmesi gerekir. Besin bolusuna sekonder oluşabilecek lokal basınca bağlı iskemi nedeniyle erken çıkarılması önerilir. Yetişkinlerde yemek borusu delinmesine en sık neden olan yabancı cisimler tavuk kemikleridir.   Suggested Readings

• Blair S.R., Graeber G.M., Cruzzavala J.L., et. al.: Current management of esophageal impactions. Chest 1993; 104: pp. 1205-1209.
• Chae H.S., Lee T.K., Kim Y.W., et. al.: Two cases of steakhouse syndrome associated with nutcracker esophagus. Diseases of the Esophagus 2002; 15: pp. 330-333.
• Lacy P.D., Donnelly M.J., McGrath J.P., et. al.: Acute food bolus impaction: Aetiology and management. Laryngology and Otology 1997; 111: pp. 1158-1161.
• Lao J., Bostwick H.E., Berezin S., et. al.: Esophageal food impaction in children. Pediatric Emergency Care 2003; 19: pp. 402-407.
• Lee J., Anderson R.: Best evidence topic report. Effervescent agents for oesophageal food bolus impaction. Emergency Medicine Journal 2005; 22: pp. 123-124.
• Rice B.T., Spiegel P.K., Dombrowski P.J.: Acute esophageal food impaction treated by gas-forming agents. Radiology 1983; 146: pp. 299-301.
• Singer A.J., Konia N.: Comparison of topical anesthetics and vasoconstrictors vs lubricants prior to nasogastric intubation: A randomized, controlled trial. Academy of Emergency Medicine 1999; 6: pp. 184-190.
• Tibbling L., Bjorkhoel A., Jansson E., Stenkvist M.: Effect of spasmolytic drugs on esophageal foreign bodies. Dysphagia 1995; 10: pp. 126-127.
• Triadafilopoulos G.: Ingested foreign bodies and food impactions in adults.2019. UptoDate.https://www.uptodate.com/contents/ingested-foreign-bodies-and-food-impactions-in-adults
• Weinstock L.B., Shatz B.A., Thyssen S.E.: Esophageal food bolus obstruction: Evaluation of extraction and modified push techniques in 75 cases. Endoscopy 1999; 31: pp. 421-425.