Rezervuarlı maske ventilasyonu, temel hava yolu yönetiminin temel taşıdır ve göründüğü gibi kolay bir işlem değildir. Bu prosedür, solunum yetersizliği veya hava yolu obstrüksiyonundan kaynaklanabilecek yetersiz ventilasyon nedeniyle sıklıkla tercih edilmektedir. Temel havayolu yönetimi oksijensiz kalan hasta ve KPR sırasında oksijenizasyonu amaçlamaktadır.

Solunum Yetmezliğinin Nedenleri

Yetersiz solunum çabaları, intrinsik (örn. intrakraniyal kanama) veya ekstrensek (örn. opioid overdoz) faktörlerden kaynaklanabilir. Bu durumu belirlemek amacı ile kapsamlı değerlendirme gerekmekte, hastanın solunum hızını, paterni ve derinliğini, aksesuar kasların kullanımını, anormal sesleri ve yaralanma belirti ve bulgularının gözden geçirilmesi gerekmektedir.

Hava Yolu Tıkanıklıkları

Hava yolu; yabancı cisimler, kan ve salgılarla tıkanma ya da dilin posterior farinkse prolapsusu ve yumuşak damağın kas tonus kaybı sebeplerden dolayı tıkanabilmektedir. Baş geri çene yukarı (head-tilt chin-lift) veya çene itme (jawthrust) gibi basit manevralar genellikle bu tür sorunları hızla çözebilmektedir. Üst hava yolu tıkanıklıkları ürettiği seslerden (örn stridor) dolayı tanınması daha kolaydır. Ancak tam hava yolu obstriksiyonu sessiz olmakla beraber solunum arrestine kadar geçici olarak solunumun yardımcı kaslarının kasılması veya siyanoz izlenebilmektedir. Bilinci açık tam hava yolu obstrüksiyonunda göğüs basıları, sırt darbeleri ve abdominal basıların etkinliği gösterilmiştir. Hastanın karnı çevrelenemiyorsa veya hasta gebeliğin geç döneminde ise ilk önerilen teknik göğüsten bası manevrasıdır. Hava yolu obstriksiyonlu bilinçsiz hastalarda ise KPR uygulanmalıdır.

Havayolu Manevralarından Baş-geri çene-ileri Manevrası Nasıl uygulanır?

Baş-geri çene-ileri manevrası, servikal travması olmayan hastalarda kullanılan birincil manevradır. Bu tekniğin hava yolu açıklığını iyileştirdiği birçok çalışmada gösterilmiştir (74). Bu teknikte bir el hastanın alnına aşağı doğru bastırılır, ikinci elin işaret ve orta parmak uçları ile mandibulayı kaldırarak dili posterior farinksten kaldırır.

Baş geri çene ileri manevrası

 

Havayolu Manevralarından Çene İtme Manevrası Nasıl Uygulanır?

Çene itme manevrası, özellikle servikal travma şüphesi olan hastalarda etkili bir hava yolu tekniğidir. Bu manevrada, dil mandibula ile öne doğru hareket ettirilerek dilin hava yolunu tıkama olasılığı en aza indirilir (75). Hasta sırtüstü pozisyonunda iken klinisyen hastanın başında durur, iki elin avucunu hastanın başının her iki yanındaki parietooksipital bölgelere yerleştirir ve ardından işaret ve baş parmak ile çene açılarını kavrayarak çeneyi öne doğru kaldırır.

Çene İtme Manevrası

Havayolu Cihazları

Havayolu açıklığını sağladıktan sonra bu açıklığı korumak oldukça önemlidir. Orofaringeal ve nazofaringeal airwayler bu amaca ulaşmada önem arz etmektedir. Bu cihazların her ikisi de, dilin orofarenkse geri gitmesini önler ve havanın geçmesi için açık bir kanal oluşturur. Bu cihazlar solunum yolunu sekresyonlardan ya da mide içeriğinin aspirasyonundan koruyamaz bu yüzden hava yolunu koruyamayan hastalarda mümkün olan en kısa zamana endotrakeal entubasyon uygulanması gerekmektedir.

 

Orofaringeal Airway Orofaringeal airway yalnızca hava yolunu koruyamayan bilinçsiz hastalarda kullanılmalıdır (76). Bilinci açık olan hastalarda orofaringeal airwayin kullanılması kusmaya ve aspirasyona sebep olablir. Orofaringeal airway, havayolunun dil ve diğer yumuşak dokularla tıkanmasını önlemek amacı ile ağız ve glottis arasında uzanan dikdörtgen kavisli bir cihazdır. Orofaringeal cihazların çeşitli boyutları mevcuttur. Ağızla mandibulanın posterior köşesi arası mesafeye göre boyu hesaplanır

Orofaringeal Airway Boyut Ölçütleri 

Orofaringeal airway yerleştirirken başlangıçta cihaz ters çevrilerek ağza sokulur ardından farenkse ulaştığında 180 derece çevrilerek ilerletilir böylece dilin posterior farenkse kaçması engellenir. Yerleştirdikten sonra hastayı havalandırmada sorun varsa, orofaringeal airway çıkarılmalı ve tekrar yerleştirilmelidir.

 

Nazofarengeal Airway

Nazofaringeal airway, burun içinden arka farinkse geçen yumuşak içi boş plastik bir tüptür. Nazofaringeal tüpü tolere etmek daha kolaydır bu yüzden ağız açıklığı yetersiz, orofaringeal havayolunu tolere edemeyen bilinci konfü olan hastalarda tercih edilir. Bu tüplerin iç çaplarına göre çeşitli boyutları mevcuttur. İç çap ne kadar büyükse, tüp o kadar uzun olur. Büyük yetişkinler için 8.0 ile 9,0 cm, orta büyüklükteki yetişkin için 7.0 ile 8,0 cm ve küçük bir yetişkin için 6.0 ile 7.0 cm uzunluk kullanılır. Nazofaringeal airwayi çaptan ziyade uzunluğa göre seçmek daha mantıklıdır. Bunu seçmek için tüpün geniş ucu dış buru deliğine ve diğer ucu mandibulanın arka köşesine denk gelmesi gerekmektedir. Tüpü yerleştirirken anestezik içeren lubrikant ile kaplanmalıdır. Kafa kaide kırığı düşünülen hastalarda intrakraniyal yerleştirme ihtimaline karşı tercih edilmemelidir.

Nazofaringeal Airway Boyutu Ölçümü ve Yerleştirilmesi 

 Balon Maske Ventilasyon

Balon maske ventilasyonu hava yolu yönetiminde önemli ve beceri gerektiren bir uygulamadır. Doğru bir şekilde gerçekleştirildiğinde, hava yolu desteğine ihtiyaç duyan hastaya yeterli ventilasyon ve oksijenizasyon sağlanabilmektedir. Böylece endotrakeal entübasyon gibi kesin hava yolu düşünülen hastalarda iyi planlanmış bir yaklaşım izlemesine olanak sağlamaktadır. Balon maske ile ventilasyon başarısı, hava yolu açıklığına maskenin tam bir şekilde oturmasına ve uygun oranda ventilasyona bağlıdır.

Maskenin Yerleştirilme Teknikleri

Hava yolu açıklığı sağlandıktan sonra maske doğru bir şekilde hastanın yüzüne yerleştirilmelidir. Yerleştirmeden önce ağır ve uzun olmasından ve yerleştirmeyi zorlaştıracağından dolayı balonu maskeden ayırmak gerekmektedir. Maske ile kapatılması gereken üç yüz bölgesi burun köprüsü, iki malar çıkıntı ve mandibular alveolar çıkıntıdır (78). Maskeyi yerleştirmenin iki yöntemi vardır: Tek el-bir kişi ve iki el-iki kişi.

• Tek El-Tek Kişi Yöntemi Bir elin başparmak ve işaret parmağı arasında oluşan C şeklinde boşluk maske konektörüne yaslanarak maske yüze yerleştirilir. Maskeden hava sızıntılarına neden olabildiği için avuç içi ile maskeye kuvvet uygulanmamalıdır. Diğer üç parmak mandibula boyunca yerleştirilir. Bu şekilde çene kaldırma manevrası sağlanarak mandibula maskenin içine doğru itilir ve hava yolunun daha fazla açılmasına imkân sağlanır. Boynun yumuşak dokularına bası hava yolu obstriksiyonuna neden olabileceğinden dolayı, mandibulayı maskeye doğru kaldırırken sadece mandibulanın kemik kısmından yapılmasına ayrıca dikkat etmek gerekmektedir. 

Tek El-Tek Kişi Yöntemi

 

• İki El-İki Kişi Yöntemi Bu yöntemi uygulamak için iki kişi gerekmektedir. Bu yöntem yeterli bir maske sızdırmazlığı sağlar ve uygulayıcının yorgunluğunu en aza indirir. İşlem uygulanırken hem baş parmaklar hem de işaret parmakları, maskenin alt ve üst çıkıntıları boyunca baskı yapar. Her iki elin diğer üç parmağı, mandibulayı tek elle maske tutuşuna benzer bir şekilde tutar ve aynı anda çene kaldırma manevrasını gerçekleştirir. Balonlu maske ile ventilasyon sırasında yetersiz kapama ve buna bağlı olarak hava sızması gelişebilir. Bu durumda sakallı olan hastalar, sızdırmazlığı iyileştirmek için jel veya su uygulanmasına ihtiyaç duyabilir. Dişsiz hastaların protez dişleri yeniden yerleştirilmeli veya yanaklar gazlı bezle desteklenmelidir 

İki El-İki Kişi Yöntemi